آموزش تئوری بدون مهارت مشکل اصلی صنعت /دانشگاه چه می‌کند؟

به گزارش خبرنگار مهر، جامعه‌ها به لحاظ موضوعات فرهنگی و اجتماعی با هم متفاوت بوده است. اما برخی مسائل عمومی بین تمام جوامع مشترک بوده و راهکارها می‌تواند یکسان باشد. امروز شاهد هستیم که دانشگاه‌های نسل چهارم بر اساس سفارش کارفرماها به تربیت نیروی انسانی می‌پردازند. در حال حاضر یکی از گلایه‌های تولیدکنندگان در ایران به ویژه در بخش صنایع این است که کارگران و تحصیل کرده‌های حوزه مهندسی و دانشگاهی برای مشغول شدن در خط تولید نیاز به آموزش چند ماهه دارند. آنها معتقدند آموزش‌های دانشگاهی بیشتر تئوری بوده و فارغ‌التحصیلان مهارت لازم را در فعالیت عملی به دست نمی‌آورند. هزینه‌کردهای چند باره از دوره آموزش‌های رسمی دانشگاهی تا خصوصی، زمان و سرمایه را هرز می‌برد بنابراین سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این‌ باره با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری پیشنهادی برای اصلاح سرفصل‌ها و کمک به آموزش در دانشگاه دارد؟

دانشگاه نسل چهارم دانشگاهی است که در جستجوی دستیابی به هدف‌های آموزشی، پژوهشی و کارآفرینانه با عنایت به مسؤولیت اجتماعی و منطقه‌ای فعالیت دارد. این تعریف جدید با اهداف توسعه پایدار و همچنین رابطه صنعت و دانشگاه هم‌راستا است. در واقع دانشگاه نسل چهارم در پاسخ به تنش‌های محیطی که مؤلفه بارز عصر کنونی است، پدیدار شده و در سیر تکاملی نسل‌های دانشگاه‌ها ظهور کرده است.

در پارادایم جدید برای رشد، دانشگاه‌ها به عنوان سهامداران اصلی محسوب می‌شوند که قادر به ایجاد تحول اجتماعی بوده و جایگاه آنها این امکان را می‌دهد تا رهبران آینده را آماده کرده و دانشی تولید کنند که زیربنای رشد اقتصادی پایدار و صنایع پایدار است.

عنصر کلیدی در دانشگاه‌های نسل چهارم نقش‌آفرینی در حوزه اجتماعی و توسعه پایدار اقتصادی است. جوامع امروزی به طور فزاینده به سمت جوامع دانش بنیان حرکت می‌کنند، به این ترتیب نقش دانشگاه‌ها در مسائل اجتماعی، به ویژه مسائل منطقه‌ای و محلی، برجسته‌تر شده است. دانشگاه‌ها با این رشد و توسعه جوامع از مؤسسات فرعی به مؤسسات اصلی تبدیل شده و نقش موتور نوآوری دارند.

دانشگاه‌های مدرن باید بتوانند ضمن تکامل منطقه‌ای، در رقابت جهانی حضور داشته باشند و به طور فزاینده نقش خود را در هماهنگی نقش آفرینان دولتی و خصوصی در فعالیت‌های نوآوری و توسعه استراتژی‌های منطقه‌ای جهت ایجاد یک چارچوب سازمانی ایفای نقش کنند. بی‌توجهی دانشگاه‌ها به مسؤولیت اجتماعی در هر یک از ابعاد آن نتایج مخربی به همراه دارد. هنگامی که دانشگاه‌ها وارد نسل چهارم می‌شوند، دانشگاه دیگر نمی‌تواند یک مجموعه صرفاً علمی باشد و باید صنعت در کنار دانشگاه قرار بگیرد. بر اساس اهداف پایداری و توسعه پایدار باید ملاحظات اجتماعی نیز در دستور کار دانشگاه‌ها قرار گیرد و در این راستا کوشا باشند. در این مرحله تمام تلاش این است که دانشگاه در بخش مسؤولیت اجتماعی انجام وظیفه کند.

از آموزش‌های رسمی تا غیررسمی

محمود کریمی بیرانوند، معاون اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره نیاز صنعت و همراهی دانشگاه‌ها در تربیت نیروی انسانی مورد نیاز جامعه کسب و کار به مهر گفت: ساحت دانشگاه و ساحت عمل دو بعد جدا هستند. نمی‌توان گفت در دانشگاه آموزش‌های مرتبط با رشته‌ها را نداشته باشیم. آموزش‌های رسمی باید وجود داشته باشد چرا که بسیاری از مباحثی که در دانشگاه‌ها گفته می‌شود در حوزه‌های نظری، ضروری هستند. آموزش‌های بخش خصوصی متفاوت از این است که دانشجویان در ساحت دانشگاه چه مباحثی را آموزش می‌بینند و آیا به درد فضای کاری شأن در رشته خودشان می‌خورد یا خیر. آموزش نظری و عملی هر دو برای بازار کار لازم است.

وی افزود: دغدغه کاربردی کردن آموزش‌های دانشگاهی در دولت‌های قبل هم وجود داشته در دولت فعلی به ویژه با تمرکز بر رفع بیکاری فارغ‌التحصیلان، کارهایی در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی آغاز شده و در مجموعه دولت، این دغدغه به طور جدی در حال پیگیری است. به عنوان مثال در جلسه ۸۵ مصوبه ششم شورای عالی اشتغال، رئیس جمهور به معاونت علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ابلاغ کرد که با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سایر نهادها برای بیکاران فارغ‌التحصیل مقطع ارشد و دکتری فوراً یک بسته پیشنهادی قابل اجرا داشته باشد. جلسه کارگروه ملی آن هم با حضور تمام نهادها متولی برگزار و مقرر شد متولیان تمام ظرفیت‌هایی که برای حل مساله وجود دارد را رصد و در قالب طرحی قابل اجرا پیشنهاد کنند.

وی ادامه داد: نهادهای مختلف مشوق‌های متفاوت بیمه‌ای، مالیاتی، آموزشی، فرهنگی و… دارند که جامعه کار و تولید از آنها مطلع نیست زیرا اطلاع رسانی خوبی انجام نشده است. حتی در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هم مشوق‌های بیمه‌ای و کارفرمایی و کارورزی خوبی وجود دارد.

معاون اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری امسال اعلام کرد نزدیک به ۱۵۰۰ عنوان رشته‌ای که در بازار کار دیگر نیازمندی به آنها وجود ندارد حذف شده است، گفت: در معاونت علمی ریاست جمهوری نیز کارهایی در ارتباط صنعت و دانشگاه آغاز شده و این دغدغه دولت نسبت به معضل بیکاری فارغ‌التحصیلان را می‌رساند.

کریمی بیرانوند، اضافه کرد: در همین راستا در سازمان فنی و حرفه‌ای دو طرح «نخلستان» و «کهاد» در حال پیگیری است علاوه بر اینکه در دانشگاه علمی کاربردی بحث بورس دانش آموختگان، اینکه کسی که در این رشته شروع به تحصیل کند توسط بخش خصوصی، بورس شغلی شود نیز در حال پیگیری است. در استان‌های متعدد مانند یزد و کرمان هم بورس بخش خصوصی در سرفصل دانشگاه‌ها دیده شده و در واقع یک جهاد همگانی در نهادها برای تمرکز و رفع عدم تطابق نیازهای بازار بر خروجی‌های دانشگاه صورت گرفته که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی محوریت آن را بر عهده دارد.

آمار بیکاری و اشتغال

معاون اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ادامه سخنان خود به نرخ بیکاری و اشتغال کشور اشاره کرد و گفت: نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان در بین زنان و مردان طی دو سال اخیر روند کاهشی داشته است؛ به طوری که نرخ بیکاری جوانان از ۱۹.۶ درصد در سال ۱۳۹۷ به ۱۶.۹ درصد در سال ۱۴۰۱ رسیده است. نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان در سال ۱۳۹۷ یعنی پیش از پاندمی کرونا ۱۸.۳ درصد بوده که سال ۱۴۰۱ به ۱۲.۹ درصد برای زنان و مردان رسید.

وی ادامه داد: نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان در جامعه زنان نیز از ۲۸.۲ درصد در سال ۱۳۹۷ به ۲۲ درصد کاهش یافته و این آمار در بین فارغ‌التحصیلان مرد از ۱۳.۱ به ۹ درصد رسیده است.

وی به مصوبات و ابلاغ‌های تعهداتی برای سازمان‌ها و نهادها در استان‌ها اشاره کرد و گفت: مساله بیکاری فارغ‌التحصیلان در استان‌های مختلف به طور جدی در حال پیگیری است؛ مثلاً طرح مهارت آموزی در تابستان از آن جمله بود.

تشکیل مراکز جوارح کارگاهی درون دانشگاه‌ها

نسل چهارم دانشگاه در جهان در حال فعالیت بوده و حرکت به سوی تحولات بنیادی است. در این شیوه هر بخش نیازمندی‌های خود را در حوزه نیروی کار اعلام و نیروها مطابق با این نیازمندی آموزش دیده و در دانشگاه‌ها تربیت می‌شوند. چرا در ایران از این ظرفیت استفاده نمی‌شود؟ معاون اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این باره اظهار کرد: برخی از سازمان‌ها فعالیت در این حوزه را آغاز کرده‌اند. پیشنهاد بسته اجرایی که رئیس جمهور به معاونت علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ابلاغ کرد که با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سایر نهادها برای بیکاران فارغ‌التحصیل مقطع ارشد و دکتری فوراً داشته باشد، مسائل مورد نظر دیده شده است. به عنوان مثال در جلسه نخست کمیته علمی که با حضور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود تمام این مسائل مطرح شد و جز برنامه‌های اصلی معاون اشتغال وزارتخانه است.

وی اعلام کرد: در بسیاری از استان‌ها این موضوع عملیاتی شده و دانشگاه علمی کاربری هم بر همین مبنا نیرو تربیت می‌کنند. همچنین تشکیل مراکز جوارح کارگاهی درون دانشگاه‌ها، مهارت را پیوست دانش می‌کنند. تمام این مسائل اقدامات متعددی است که در جهت کم کردن گپ بین نیازمندی بازار کار و آموزش‌های مراکز رسمی در حال پیگیری و انجام است.