آیا حذف یا محدود کردن کشت محصولات آب‌بر شدنی است؟

به گزارش خبرنگار مهر، برنامه‌ها در بخش کشاورزی در حوزه کاهش آب بری، کمک به باروری خاک، نصب کنتورهای هوشمند، آبیاری نوین، افزایش بهره وری و…. در خوش بینانه ترین وضعیت به طور قطع در ۵ سال آینده به طور کامل عملیاتی نخواهد شد. امروز با پدیده شوری زمین و فرسایش خاک رو به رو هستیم که بخشی از اراضی کشاورزی و باغی را از وضعیت باروری خارج کرده است. یکی از مناقشات بین بهره برداران و وزارت نیرو انتقال آب این اراضی شوره زار به زمین‌هایی با قدرت باروری بهتر است که تا امروز وزارت نیرو با این انتقال آب موافقت نکرده است. یا به دلیل یارانه بخش انرژی کشاورزی و نیروی کار ارزان در کشور که با توجه به نرخ تورم در ۳ دهه اخیر سال به سال ارزان‌تر شده است سبب شده تا ایرانیان مقیم خارج برای خرید زمین کشاورزی و کشت در ایران اشتیاق بیشتری نسبت به کشاورزان داخلی داشته باشند. امروز با وجود اینکه آمریکا در کشت و تولید پسته رتبه نخست را در جهان دارد و فضا برای افراد مشتاق به فعالیت کشاورزی مهیا است ایرانیان ترجیح می‌دهند در ایران زمین کشاورزی خریداری کرده و به تولید محصولاتی صادراتی چون پسته بپردازند.

آیا با توجه به وضعیت موجود ضرورت ندارد کشت برخی محصولات در کشور محدود شده یا با کشت فراسرزمینی بخشی از نیازمندی‌های کشور را در محصولاتی کمتر ضروری تأمین شود؟ به عنوان مثال برنج از کالاهای اساسی در ایران پس از گندم بوده و از جمله محصولات آب بر است. مصرف روزانه برنج با توجه به ذائقه ایرانیان و اسراف بسیار در این بخش سبب شده بخشی از مصرف بالا آب در بخش کشاورزی در این محصول باشد و بخشی دیگر با دورریزهای آن در ادامه زنجیره در حال از بین رفتن است. شاید امروز ضروری باشد با تغییر در فرهنگ مصرف ضمن اجرای الگوی کشت در مدت محدودی کشت این محصول با آمار کمتری انجام شود. البته این امر نیاز به برنامه ریزی کوتاه مدت و بلندمدت دارد اما در ادامه این تحولات در بخش کشاورزی اجتناب ناپذیر است چون ادامه این روند ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور سیاست گذاران در بخش کشاورزی را مجبور به این امر کنند.

صفدر نیازی، معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ به این پرسش مهر که آیا وزارت جهاد کشاورزی با توجه به وضعیت منابع آبی موجود کشور و قدرت باروری زمین‌های کشاورزی محدودیت کشت برخی محصولات آب بر مانند برنج را در دستور کار دارد یا خیر، گفت: در حال حاضر ۵۰ درصد از تأمین مایحتاج جامعه به وسیله دو محصول گندم و برنج است بنابراین حذف کشت برنج از بخش کشاورزی داخلی شدنی نیست. زندگی خانوار ایرانی با مصرف روزانه برنج گره خورده است؛ بلکه باید به دنبال این باشیم که با مکان یابی درست بهترین کشت را با رقم مناسب انجام دهیم.

وی افزود: در حوزه کشاورزی همه مسائل به آب و خاک بر نمی‌گردد. اگر مراکز علمی و تحقیقاتی بتوانند بذر اصلاح شده با عملکرد ۲ برابر کنند که در مقابل آفات، سرمازدگی و سایر مخاطرات طبیعی مقاوم باشد کمک زیادی به کشت کرده‌اند.

وی ادامه داد: بهینه سازی کشت، مکانیزاسیون و… بهره وری را ارتقا داده و می‌توان با این شاخص‌ها به حفظ منابع آب و خاک کشور مبادرت کرد.

معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اختصاص فاینانس از سوی بانک‌های چین عنوان کرد: ما از سرمایه گذاران خارجی و ایرانیان مقیم خارج استقبال می‌کنیم به شرط اینکه برای ایجاد و تکمیل زیرساخت‌ها هزینه شود تا راندمان تولید در کشت افزایش پیدا کند.

نیازی با انتقال آب یک زمین کشاورزی و زراعی به بخش دیگر را غیرقانونی دانست و عنوان کرد: وزارت جهاد کشاورزی موافق این امر نبوده و نباید آب کشاورزی از زمینی به زمین دیگر به دلیل استفاده غیراصولی از اراضی منتقل شود.

این مقام مسؤول در ادامه با اشاره به مؤلفه‌های مؤثر در تولید اظهار کرد: آب مصرفی یکی از این مؤلفه‌ها بوده و دومین مؤلفه اقتصاد و ارزش محصول به ازای آب مصرفی است. انرژی و سرمایه گذاری دو مؤلفه دیگر محسوب می‌شوند. در حال حاضر ۱۸ درصد انرژی کشور در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد که باید بهترین خروجی را داشته باشد.