جبار باغچه‌بان و بنیانگذاری باغچه اطفال، صد و یک سال پیش

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: «ملت ها نمی‌توانند به درستی حال و آینده‌ خود را بسازند، مگر آنکه به خوبی به گذشته خود واقف باشند.» این جمله مردی است که صد و یک سال پیش (سال ۱۳۰۲) اولین کودکستان ایران را در تبریز با عنوان باغچه اطفال دایر کرد و به همین دلیل خود را باغچه بان نامید.

میرزا جبار عسگرزاده معروف به جبار باغچه‌بان سال ۱۲۶۴ در شهر ایروان در خانواده‌ای که اهل تبریز بودند به دنیا آمد، او اولین دبستان مخصوص ناشنوایان را در سال ۱۳۱۳ در تهران پایه‌گذاری کرد و در همین سال بود که گوشی استخوانی را برای آنها ساخت و به آنها الفبای دستی را یاد داد. جبار باغچه بان تا یک دهه‌ی پیش هم به عنوان بنیانگذار آموزش ناشنوایان در ایران حوزه‌ی آموزش کر و لال‌ها شهرت داشت. اما فعالیت او منحصر به این موضوع نیست، او در زمینه‌ آموزش الفبا و تأسیس نخستین کودکستان ایرانی با فعالیت‌های بازی، شعر، موسیقی و بازی‌های نمایشی هم مردی نوآور و پیشرو است.

از او در زمینه ادبیات کودکان، قصه و چیستان و انتشار آنها یاد می‌شود، اما چیزی که معمولاً از او در آن زمینه یاد نمی‌شود تئاتر است، حال آنکه او آغازگر نمایش کودکان و خردسالان در ایران است. او نخستین کسی است که نمایشنامه برای آنها می‌نویسد، آن نمایشنامه‌ها را با کودکان به صحنه می‌برد برای آنها اشعار نمایشی می‌سراید و نمایشنامه منتشر می‌کند و… حالا صد سال از نخستین نمایشی که او با کودکان مدرسه احمدیه در مرند روی صحنه برد، می‌گذرد.

باغچه بان، سال ۱۳۴۵ در سن ۸۱ سالگی بدرود حیات گفت و در محله چشمه علی شهر ری و در نزدیکی ابن بابویه، در زمینی که متعلق به دوست نزدیکش و خانواده اشتری است دفن شد.

بنیاد نمایش کودک با همکاری پروانه باغچه‌بان، سال ۱۳۹۷ زندگی نامه جبار باغچه بان را که به قلم خودش نوشته شده و حدود پنج دهه پیش به چاپ رسیده بود، با پیوستی که شامل فعالیت‌های نمایشی او نیز هست دوباره چاپ کرده است.

گردآوری و تدوین این کتاب به عهده حسین فدایی‌حسین بوده و توسط انتشارات دستان با همکاری بنیاد نمایش کودک، مؤسسه پویا، همیاران فرهنگ و هنر، و مؤسسه خیریه توانمند سازی بچه‌های باران با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و در ۱۷۶ صفحه مصور به چاپ رسانده است.