جزئیات «برنامه ملی هوش مصنوعی»؛ از اشتراک امن داده تا توسعه GPU

نیما شمساپور در گفتگو با خبرنگار مهر، در تشریح طرح جامع اقدام مشترک ملی برای هوش مصنوعی که پیش از این معاون علمی رئیس جمهور درباره آن خبر داده بود، اظهار کرد: با تصمیم گیری معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور در دوره جدید، بنا بر این شد که موضوعات مربوط به هوش مصنوعی خروجی محور باشد و بر این اساس طرحی تحت عنوان طرح جامع اقدام مشترک ملی برای هوش مصنوعی کلید خورد و سه حوزه «توانمندسازی نیروی انسانی»، «زیرساخت» و «داده» در این طرح مورد توجه و تاکید قرار دارد.

مدیر برنامه ملی هوش مصنوعی معاونت علمی برنامه نخست ذیل این طرح جامع را توانمندسازی نیروی انسانی عنوان کرد و در این باره گفت: با توجه به کاربردپذیری هوش مصنوعی و از سوی دیگر افزایش نرخ مهاجرت نیروی انسانی باید برنامه هایی برای توانمندسازی نیروی حوزه هوش مصنوعی در دستور کار داشته باشیم. دنیا طی ۱۰ سال آینده با توجه به تحولاتی که در حوزه هوش مصنوعی در حال رخ دادن است، تغییر خواهد کرد و یکی از اهداف ما این است که افراد بتوانند از این تغییر بیشترین استفاده را در راستای اهداف اقتصادی و … خود داشته باشند.

شمساپور آموزش و آشنایی افراد با حوزه هوش مصنوعی را موضوعی مهم عنوان کرد و افزود: در همین راستا قرار است با کمک معاونت علمی، دانشگاه‌ها و آکادمی های صنعتی، مسیرهای شغلی را تعریف می کنیم که در این مسیر نهایتا متخصصان حوزه هوش مصنوعی تربیت می شوند. از آنجا که هوش مصنوعی در همه ابعاد از جمله تصمیم گیری ها، زندگی شخصی و … موثر است، برنامه کلی ما این است که افرادی که در حوزه تخصصی هوش مصنوعی نیستند، در حوزه خودشان از این فناوری استفاده کنند.

حمایت از پایان نامه‌های مرتبط با فناوری هوش مصنوعی

دانش آموخته دکتری دانشگاه تهران درباره برنامه عملیاتی در حوزه توانمندسازی نیروی انسانی در حوزه هوش مصنوعی توضیح داد و گفت: در حال حاضر معاونت علمی در حوزه آموزش حمایت هایی را در دستور کار خود دارد از جمله اینکه اساتیدی که کرس هایی در مورد هوش مصنوعی دارند و به دانشجویان آموزش می دهند، مورد حمایت قرار دارند ولی قرار است این طرح در برنامه ملی هوش مصنوعی با یک چشم انداز بزرگ تری اجرا شود. همچنین اقدام دیگری که معاونت علمی در دستور کار خود دارد، حمایت از پایان نامه‌های مرتبط با فناوری هوش مصنوعی است اما اینکه این اقدامات ذیل یک چشم انداز بزرگ تر، کلی‌تر و خروجی محور قرار بگیرد، هدف اصلی برنامه ملی هوش مصنوعی است. کار برنامه ملی هوش مصنوعی، کار ستادی نیست و ما به دنبال برنامه ریزی، هماهنگی و خروجی گرفتن در حوزه هوش مصنوعی هستیم.

امکان اشتراک گذاری داده بین سازمانها

وی برنامه دوم ذیل برنامه ملی هوش مصنوعی را موضوع حکمرانی داده عنوان کرد و گفت: در بخش های مختلف کشور همه در حال تولید دیتا هستند؛ به طور مثال بانک مرکزی یا شرکت های زیر مجموعه آن، اپراتورها و در مجموع در حوزه های بهداشت، آموزش، صنعت و … دیتای زیادی در حال تولید است. یکی از موضوعات اصلی این است که این دیتاها معمولا به دلایل امنیتی و هک شدن بین سازمان های مختلف به اشتراک گذاشته نمی شود، اینکه یک حکمرانی دیتا داشته باشیم و اقتصاد اطلاعات را در نظر بگیریم و دیتاها را بی نام سازی کنیم تا امکان اشتراک گذاری آن بین سازمان ها وجود داشته باشد، کمک می کند که آینده تصمیم گیری و آینده کاربردی سازی هوش مصنوعی به وضعیت بهتری برسد.

شمساپور با اشاره به تدوین اسنادی در معاونت در خصوص نحوه اشتراک گذاری دیتاها بین سازمان ها و شرکت ها گفت: اسنادی مرتبط با حکمرانی داده در حوزه هوش مصنوعی در معاونت علمی در حال تدوین است که در آینده منتشر خواهد شد البته باید توجه داشت که منظورمان در این مدل، حکمرانی با استفاده از دیتا نیست بلکه هدف این است که با چه راهکارهایی دیتا و اطلاعات ذخیره و به اشتراک گذاشته شود و مدل فنی آن به چه صورت باشد. ما قرار است اسنادی را منتشر کنیم که سازمان های مختلف اعم از بخش دولتی و خصوصی با توجه به سیاستگذاری اقتصادی که انجام می دهیم، انگیزه ای برای اشتراک گذاری دیتای خود داشته باشند.

مدیر برنامه ملی هوش مصنوعی معاونت علمی در ادامه در خصوص کاربرد دیتا در حوزه هوش مصنوعی در ۱۰ سال آینده توضیحاتی ارائه داد و گفت: دیتا در حوزه سلامت به افراد کمک می کند که با هزینه کمتر چطور به ارتقا سلامت خود کمک کنند، به طور مثال اگر فردی مبتلا به یک بیماری است و در ژن های فرد دیده شده که پدر و مادر او هم این بیماری را داشته اند، می توان با دیتا پیش بینی کرد که این بیمار بعد از ۴۰ سالگی چه عملیات پیشگیرانه ای را باید انجام دهد و به او هشدارهایی در این باره داده خواهد شد.

وی ادامه داد: مثال دیگر اینکه در حال حاضر با استفاده از دیتا و هوش مصنوعی در دنیا تجویز دارو شخصی سازی شده است به این صورت که ممکن است یک دارو برای فردی موثر باشد اما در فرد دیگری همان دارو تاثیری نداشته باشند و در این مدل، شاهد هستیم که هوش مصنوعی هزینه ها را کاهش داده است. هوش مصنوعی و دیتا در شخصی سازی در حوزه اقتصادی و مالی بسیار کاربرد دارد و می تواند اعتبار افراد را پیش بینی کند و ریسک های افراد را بداند و به افراد کمک می کند که مدیریت مالی بهتری داشته باشند. همچنین هوش مصنوعی در تصمیم گیری مبتنی بر دیتا در حکمرانی نیز کاربرد دارد و وزرا، مدیران و سیاستگذاران و … می توانند برای گرفتن تصمیمات خود یک دستیار داشته باشند و درباره تصمیمات روزمره که تعدادشان هم زیاد است، سوالات خود را بپرسند. در واقع وجود دیتاها می تواند تصمیم گیری درست با دقت بالا به مدیران ارائه دهد. حالا فرض کنید اگر نتوانیم به این کاربردها دسترسی پیدا کنیم، عقب ماندگی ما در حوزه های هوش مصنوعی قطعی است.

این دانش آموخته دکتری دانشگاه تهران ادامه داد: در خصوص بحث اشتراک گذاری دیتا معاون علمی رئیس جمهور تاکنون جلسات و نشست هایی را با بخش خصوصی، سازمان های مختلف و نهادهای ذی ربط داشته اند و نظرات آن ها در این رابطه اخذ شده است. در ضمن حتما درباره اسنادی که ذیل برنامه ملی هوش مصنوعی تدوین خواهد شد، نظرات آن ها را قبل از قطعی شدن جویا خواهیم شد.

شمساپور برنامه سوم را بحث زیرساخت های حوزه هوش مصنوعی عنوان کرد و افزود: در ۵-۶ سال اخیر در دنیا میلیارد دلارها هزینه زیرساخت و توسعه مدل‌های هوش مصنوعی شده است. مارک زاکربرگ برنامه‌نویس رایانه، بنیان‌گذار متا و یکی از مؤسسان فیس‌بوک گفته است در آینده ای نه چندان دور تنها محدودیت گسترش هوش مصنوعی برق است و این بدان معناست که زیرساخت فقط پردازنده گرافیکی یا GPU نیست و برق هم حائز اهمیت است. ما در تلاش هستیم برنامه ای بین نهادهای مختلف تنظیم کنیم که از یک سو خود نهادها انگیزه سرمایه گذاری در بخش GPU را پیدا کنند و از سوی دیگر سرمایه گذاری شان در این بخش را با سایر نهادها به اشتراک بگذارند تا هر نهادی برای خودش یک دیتاسنتر و یا ظرفیت پردازشی راه اندازی نکند.

همگرایی بین نهادهای مختلف برای به اشتراک گذاری زیرساخت های پردازشی هوش مصنوعی

مدیر برنامه ملی هوش مصنوعی معاونت علمی وظیفه برنامه ملی هوش مصنوعی را ایجاد همگرایی بین نهادهای مختلف برای به اشتراک گذاری زیرساخت های پردازشی هوش مصنوعی عنوان کرد و گفت: به طور مثال فرض کنید وزارت بهداشت اگر یک زیرساخت پردازشی راه اندازی کرد، دانشجویان، دانشگاه ها و کسب و کارهای دانش بنیان هم امکان بهره برداری از آن را داشته باشند. معتقدم اگر سرمایه گذاری بلندمدت خوبی در این حوزه شکل گیرد، می توان آینده هوش مصنوعی را خوب توصیف کرد. مدل های هوش مصنوعی در حال بزرگ تر شدن هستند و به زیرساخت بزرگ تری نیاز داریمو با توجه به اینکه کشورهای دیگر این زیرساخت ها را به اشتراک نمی گذارند، لازم است زیرساخت خودمان را در کشور ایجاد کنیم.

وی همکاری های بین المللی در حوزه هوش مصنوعی و همچنین همکاری با ایرانیان متخصص در حوزه هوش مصنوعی در خارج از کشور را از دیگر محورهای مورد توجه در معاونت علمی بیان کرد و گفت: برنامه ما این است که با کشورهایی که در حوزه هوش مصنوعی پیشرو و همراه ما هستند، همکاری مشترک داشته باشیم که این همکاری ها هزینه عملیاتی را بسیار کاهش می دهد. به طور مثال وقتی یک کشور در یک بخشی، ۵ سال کار تحقیق و توسعه انجام داده و به نتیجه رسیده، ما می توانیم با هزینه کمی از آن خروجی استفاده کنیم.

شمساپور در پایان اعلام کرد که اسنادی ذیل برنامه ملی هوش مصنوعی در حوزه های توانمندسازی، حکمرانی دیتا و زیرساخت های پردازشی تدوین و منتشر خواهد شد.