دیپلماسی انرژی؛ چگونه دولت سیزدهم توانست صادرات نفت را بالا برد؟

به گزارش خبرنگار مهر، دیپلماسی انرژی، مسأله‌ای است که دولت سیزدهم نگاه ویژه ای به آن دارد و توانست با احیای روابط خود کشورهای همسایه سکان دار این موضوع باشد، به عنوان مثال از سرگیری سوآپ گازی با ترکمنستان که بخشی از ناترازی ما را جبران می‌کند و هم بر گستره ارتباط ما با کشورهای همسایه می‌افزاید به طوری که امکان هاب انرژی شدن را برای ایران فراهم کند افزون بر این مسائل دیپلماسی انرژی با وجود تحریم‌ها می‌تواند منجر به ارز آوری هم می‌شود.

حسن مرادی، کارشناس انرژی صحه بر این موضوع می‌گذارد و به خبرنگار مهر می‌گوید: باید توجه داشته باشیم که ازسرگیری سوآپ انرژی با ترکمنستان، اهمیت زیادی دارد، به دلیل گستردگی ایران، هزینه زیادی برای انتقال گاز از جنوب، به سمت شمال و بخش‌های دیگر کشور، به دولت تحمیل می‌شود؛ بنابراین، بهترین راه برای کاهش هزینه‎ انتقال انرژی، خرید گاز از کشورهای شمالی مانند ترکمنستان است که با دیپلماسی انرژی دولت سیزدهم، این اتفاق افتاد.

نرسی قربان هم دیگر کارشناس انرژی با اشاره به اینکه مراودات تجاری بین ایران و ترکمنستان وجود داشت و برای مقطعی قطع شد، به خبرنگار مهر گفت: پس از پرداخت بدهی ۱.۶ میلیاردی به این کشور، توانستیم دوباره، دیپلماسی انرژی را با این کشور برقرار کنیم. همچنین باید بدانیم که ایران به عنوان دومین کشور دارای ذخایر گازی دنیا، می‌تواند با تعاملاتی که رئیس جمهور فقید با کشورهای دیگر، برقرار کرده است، تبدیل به هاب منطقه‌ای شود؛ به این شکل که از کشورهای دیگر هم گاز وارد کند و به کشورهایی که نیازمند گاز هستند، بفروشد. ما می‌توانیم از ترکمنستان گاز وارد کنیم و به کشورهای دیگر از جمله عراق و پاکستان بفروشیم.

جبار کوچکی نژاد عضو کمیسیون برنامه بودجه و محاسبات مجلس یازدهم و منتخب مجلس دوازدهم شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره اقدامات دولت سیزدهم در حوزه دیپلماسی انرژی گفت: در حوزه انرژی مخصوصاً در حوزه نفت شاید ظاهراً با مشکل تحریم مواجه بود اما با توسعه ارتباطات با کشورهای همسایه در قالب دیپلماسی انرژی فعال توانست میزان فروش نفت را فوق‌العاده افزایش دهد و اقدام به خنثی کردن تحریم‌ها کند.

وابستگی کشورهای همسایه به انرژی ایران

به گفته مرادی انرژی در این مدت زمان، با کشور عراق هم ارتباط دیپلماسی انرژی برقرار شد. کشور عراق نیاز به برق داشت و ساماندهی انرژی در دولت سیزدهم در برحه‎ای به صورت تأمین گازوئیل و در زمان دیگری به صورت بنزین برای ما اتفاق افتاد. علاوه بر این، در زمان رئیس‌جمهور شهید، ما با دولت افغانستان هم با وجود ساختار معیوب و مشکلاتی که این کشور با آن روبه‎رو است، توانستیم، ارتباط دیپلماسی فعالی در حوزه انرژی داشته باشیم.

کوچکی نژاد هم در این زمینه توضیح داد: در حوزه برق ارتباطات با کشورهای همسایه مثل عراق و سایر کشورها باعث شد که در در زمان‌هایی که پیک مصرف برق نداریم اقدام به صادرات برق به این کشورها کنیم و منابعی که باید عراق به ما بابت برق پرداخت می‌کرد هم پرداخت شد.

این منتخب مجلس دوازدهم ادامه داد: توجه ویژه رئیس جمهور فقید به حوزه انرژی باعث شد قطعی‌های برق در تابستان‌ها که خیلی جدی شده بود، حداقل در بخش خانگی حذف شد و با ناترازی جدی در حوزه برق مواجه نباشیم. ارتباط خوبی در حوزه انرژی با کشورهای همسایه مثل ترکمنستان، آذربایجان، افغانستان و عراق برقرار شده است و با تمام این کشورها روابط حسنه‌ای برقرار شده است.

ورود سرمایه خارجی با دیپلماسی انرژی دولت سیزدهم

توسعه میادین نفتی و گازی، ازدیاد برداشت و…. همه و همه به سرمایه گذاری به خصوص سرمایه گذاری خارجی نیاز دارد، که حضور بخش خصوص با توجه به بیانات مقام معظم رهبری امری غیر قابل انکار است. قربان با بیان اینکه در دولت سیزدهم در زمینه سرمایه ‎گذاری در حوزه انرژی اقدامات مؤثری انجام شد، افزود: دولت باید روی بهداشت و درمان سرمایه گذاری کند و سرمایه‌‎گذاری روی نفت و گاز و در مجموع حوزه انرژی را به بخش خصوصی و مردم محول کند. طبق نظر کارشناسان برای به قلتک افتادن چرخه صنایع نفت و گاز، نیاز به سرمایه گذاری بالایی به اندازه ۲۰۰ میلیارد دلار در صنعت نفت و گاز، احساس می‌شود.

وی ادامه داد: دیپلماسی انرژی در دولت سیزدهم باعث ورود سرمایه خارجی به کشور شد که این نتیجه تلاش‌های دولت رئیس جمهور فقید است؛ با افزایش تولید می‌توان این سرمایه گذاری بخش خارجی را افزایش داد و از ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری استفاده و به صورت هدفمند سرمایه‎ مردم و بخش خصوصی را به جای صرف در بخش‌هایی مثل طلا، سکه و دلار، به سمت سرمایه‎ گذاری در صنایع نفت و گاز برد.

مرادی هم در این زمینه توضیح داد: در دولت سیزدهم و به کمک دیپلماسی انرژی این دولت، به صورت گسترده با کشورهای همسایه مراودات داشتیم که از نظر استانداردهای اقتصاد بین‌الملل توانستیم، ۱۲ میلیارد دلار با کشورهای همسایه معامله کنیم. در صورت مراودات بیشتر، این رقم می‌تواند به ۱۰ برابر هم افزایش پیدا کند. با توسعه دیپلماسی انرژی، ما می‌توانیم کالای مورد نیازمان را از کشورهای دیگر، وارد چرخه واردات کنیم.

محمد صادق مهرجو کارشناس انرژی هم با اشاره به اینکه در حوزه سرمایه ‎گذاری در حوزه انرژی پیش از این اقداماتی صورت گرفته است، افزود: وزارت نفت در دولت سیزدهم اقداماتی در حوزه سرمایه‌گذاری انجام داده و جذب خوبی در حوزه مشارکت مردمی، سرمایه خارجی و بانکی اتفاق افتاده است.

وی با بیان اینکه با برنامه ریزی در طول ۵ سال می‌توان، ۶۰۰ میلیارد تومان جلب مشارکت سرمایه‎گذاری مردمی داشت، پیشنهاد داد: می‌توان مشوق‌های خوبی را با کمک بانک مرکزی و ابلاغ به بانک‌های دیگر انجام داد. مثلاً به جای پرداخت سود ۲۵ درصد که در بانک‌ها انجام می‌شود می‌توان برای مشارکت در پروژه‌های نفتی و گازی، سود ۳۵ درصدی به مردم داد تا سرمایه سرگردان که در بازار سکه، ارز و دلار هزینه می‌شود، در حوزه سرمایه‌گذاری انرژی، جذب خوبی شود.

این کارشناس انرژی خاطر نشان کرد: در حوزه سرمایه گذاری در حوزه نفت و گاز اقدامات و گام‌های خوبی در دولت شهید رئیسی برداشته شده است و با همین جذب سرمایه می‌توان ۱۰ تا ۱۲ طرح پتروشیمی را به پایان رساند.

ورود تکنولوژی با دیپلماسی انرژی

تحریم‌ها شرایط سختی را برای ایران رقم زده که نبود تکنولوژی را می‌توان یکی از مهمترین اثرات تحریم‌ها در نظر گرفت، اما به نظر می‌رسد در دولت سیزدهم با دیپلماسی انرژی شرایطی فراهم شد تا سرمایه و تکنولوژی به صورت همزمان وارد کشور شود، قربان هم در این زمینه معتقد است، با ورود سرمایه‏ خارجی، تکنولوژی هم به کشور وارد می‌شود. سرمایه‎ گذار خارجی با خودش تجهیزات به روز می‌آورد و تکنولوژی آن دستگاه به مهندسین داخلی قابل انتقال است. این کارشناس اقتصاد انرژی با اشاره به اقدامات دولت سیزدهم در حوزه شرکت‌های دانش‎‏بنیان، گفت: ما متخصصان خوبی در حوزه انرژی داریم و اقدامات رئیس جمهور فقید در این حوزه خیلی خوب بوده است؛ با توجه به ظرفیت‌های این حوزه، نیاز است که اقدامات بیشتری انجام شود و در این حوزه هم سرمایه ‎گذاری کنیم.

عضو کمیسیون برنامه بودجه و محاسبات مجلس یازدهم بیان کرد: علاوه بر این در مسیر فعال کردن دیپلماسی انرژی از توان دانش بنیان‌ها هم بهره برداری شد تا علم و فناوری به حوزه صنعت نفت و گاز رسوخ کند. در حوزه علم و فناوری و حمایت از شرکت‌های دانش بنیان و تخصیص منابع برای آنها اقدامات خوبی صورت گرفت.

کوچکی نژاد ادامه داد: علاوه بر این در کنار دولت سیزدهم مجلس یازدهم هم قانون جهش تولید دانش بنیان را مصوب کرد و بر اساس این قانون شرکت‌های دولتی و سایر ارگان‌های دولتی موظف هستند که تجهیزات مورد نیاز خود را از شرکت‌های دانش بنیان تأمین کنند.

وی در ادامه بیان کرد: واردات تجهیزات مورد نیاز بخش‌های صنعت نفت و گاز در صورتی که نمونه مشابه داخلی آن وجود داشته باشد ممنوع است و این اقدامات حمایت‌هایی بود که از شرکت‌های دانش بنیان برای توسعه علم و فناوری در صنعت نفت صورت گرفت.

ذخیره سازی گاز و تبدیل به هاب انرژی

ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی که دارد و مشروط بر ارتباط دوستانه به راحتی می‌تواند به هاب انرژی تبدیل شود مسأله‌ای که سال‌های سال مطرح شده اما همچنان موفقیتی در این زمینه به دست نیامده است مهرجو چنین امری را وابسته به ذخیره سازی گاز می‌داند و می‌گوید: ایران می‌تواند پروژه ذخیره‏‎سازی گاز را با ارتباط با ترکمنستان ارتقا دهد، ما ناچاریم که با کشورهایی مثل ترکمنستان که ششمین دارنده گاز در جهان هستند، به آب‌های آزاد دسترسی ندارند و البته امکان انتقال را هم ندارد، ارتباط برقرار کنیم. ما می‌توانیم از ترکمنستان گاز و یا اینکه به جای آن گازوئیل وارد کنیم. با وارد کردن گاز می‌توانیم پروژه ذخیره‏سازی گاز برای مصرف در زمستان، که بخشی از آن انجام شده است، به ثمر برسانیم.

این کارشناس حوزه انرژی افزود: ارتباط دوباره با ترکمنستان، باعث ارتباط با آذربایجان شد و حالا تقریباً یک میلیون مترمکعب گاز از این کشور وارد می‌کنیم که البته قابل افزایش است و می‌تواند در تحقق طرح ذخیره‏سازی گاز برای زمستان، کمک کند. بعد از ارتباط با ترکمنستان زمینه ارتباط با پاکستان، عراق و ترکیه هم فراهم شد.

وی با بیان اینکه کشور ایران، می‌تواند به پل ارتباطی انرژی در منطقه تبدیل شود، گفت: ایران می‌تواند یک نقش کلیدی در منطقه ایفا کند و تبدیل به یک پل ارتباطی در جریان انرژی و گاز شود. ما می‌توانیم گاز را تبدیل به برق کنیم و به همسایگان جنوبی، به کشورهای حاشیه خلیج فارس که مصرف برق آن‌ها زیاد و مصرف گاز کمی دارند، صادر کنیم، همچنین می‌توانیم در این بازار رقابتی، به ترکیه، عراق و افغانستان، برق و گاز صادر کنیم، می‌توانیم گاز را از ترکمنستان وارد و به پاکستان انتقال دهیم و تبدیل به مولد عبوری انرژی در منطقه شویم.