طرح‌های عمرانی نباید منجر به آسیب منابع طبیعی شود

به گزارش خبرنگار مهر، امروز ششم شهریور نشست خبری معاونت آبخیزداری، امور مراتع و بیابان در محل سازمان منابع طبیعی برگزار شد. حسن وحید، معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان گفت: در حال حاضر چالش‌های زیست محیطی در جهان وجود دارد که شاید در ایران با شدت بیشتری باشد. یکی از معضلات ما در این حوزه به نوع استفاده و بهره برداری ما از سرزمین بر می‌گردد. اگر مدیریت یکپارچه درباره نحوه استفاده از سرزمین وجود داشته باشد شاهد رفع مشکلات فعلی خواهیم بود به طوری که نقاط قوت با ظرفیت بیشتر ضعف‌ها را پوشش می‌دهد.

وی افزود: دولت در سیاست گذاری منابع طبیعی نقش دارد و اگر در این‌باره انسجام واحد وجود نداشته باشد چالش‌ها نمود پیدا می‌کنند.

وی با اشاره به نقش مردم ادامه داد: در کنار دولت، مشارکت مردم نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. همراهی مردم در کنار دولت در مدیریت جنگل‌ها و مراتع بهره برداران خود شیوه‌های فعالیت شأن را اصلاح می‌کنند.

وی تاکید کرد: تغییر دیدگاه ضروری است و اگر بهره برداران در اراضی ملی نافع باشند به مدیریت بهینه عرصه‌های طبیعی دست پیدا می‌کنیم.

معاون آبخیزداری سازمان منابع طبیعی، امور مراتع و بیابان با اشاره به حوزه‌های آبخیزداری کشور ادامه داد: در حال حاضر، کشور ۱۲۵ میلیون هکتار حوزه آبخیزداری دارد که در ۶ کلان حوزه واقع شده‌اند.

معضلات عدم توجه به حوزه‌های آبخیز

وحید در ادامه نشست به اقدامات انجام شده از سوی منابع طبیعی اشاره کرد و گفت: مدیریت بهینه در حدود ۳۳ میلیون هکتار از حوزه‌های آبخیزداری انجام شد. فراموش نکنیم هر تغییری در منابع آبخیزداری کشور سکونتگاه‌های انسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

وی اضافه کرد: حوزه‌های بحرانی کشور مشرف به مراکز شهری و سکونتگاه‌ها حدود ۴۰ میلیون هکتار است. نقاط بحرانی ۲۸ میلیون هکتار و حوزه‌های آبخیزداری مرزی نیز ۲۵ میلیون هکتار از خاک کشور را در بر می‌گیرد.

وحید در ادامه سخنان خود به نتایج یک پژوهش اشاره کرد و گفت: بر اساس آخرین آمار مرکز پژوهش‌های مربوط به منابع آبخیزداری، متوسط فرسایش خاک در کشور ۱۵.۴ تن در هکتار در سال است. البته این آمار در برخی مناطق بیشتر و در بعضی بخش‌ها کمتر است. به عنوان مثال بر اساس مطالعات در مناطق حاشیه خلیج فارس این عدد به ۷۰ تا ۸۰ تن در هکتار هم می‌رسد.

وی ادامه داد: از سوی دیگر میزان رسوب وارد شده به سدهای کشور به طور سالانه ۳۵۰ میلیون متر مکعب معادل یک سد بزرگ محاسبه شده است.

معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان منابع طبیعی با بیان اینکه ۷ هزار و ۳۵۲ رخداد سیلاب در کشور به ثبت رسیده است عنوان کرد: از ابتدای دهه ۳۰ تا امروز این عدد به ثبت رسیده که می‌توان گفت تقریباً تمام مناطق کشور سیل خیز محسوب می‌شوند. حتی در مناطق مرکزی کشور که کمتر شاهد سیلاب بودیم به مناطق سیل خیز پیوسته است.

وی در آماری دیگر اعلام کرد: طی ۵ دهه گذشته ۱۲۰ هزار زمین لرزه در کشور رخ داده که تغییرات در حوزه‌های آبخیزداری آنها را تشدید می‌کند.

این کارشناس حوزه منابع طبیعی با گلایه از برخی طرح‌های عمرانی در کشور اظهار کرد: هنگام جاده سازی پاشنه شیب زمین از بین می‌رود و پدیده زمین لرزه و سیلاب برای چنین تغییراتی طبیعی است. یا با احداث برخی سدها دشت‌ها خشک شد و در ادامه با پدیده حرکت ریزگردها مواجه شدیم.

ضرورت مدیریت یکپارچه

معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان منابع طبیعی کشور با اشاره به مزایای توجه به مدیریت آبخیزهای کشور عنوان کرد: توجه به این حوزه فرسایش خاک را تا ۹ تن کاهش می‌دهد. در بخش رسوخ رسوب به سدها تا ۴ هزار متر مکعب از حجم آنها کاسته شده و کاهش آب چاه‌ها به حداقل می‌رسد؛ علاوه بر مزایایی که در حوزه جلوگیری از پدیده ریزگردها خواهد داشت.

وی با بیان اینکه اقدامات کوچک اثرات بزرگ دارد، تاکید کرد: برنامه‌های پیش بینی شده در حوزه آبخیزداری در برنامه ششم توسعه تا حدود ۷۰ درصد محقق شده و در برنامه هفتم توسعه هم پیش بینی شده برای ۲۰ میلیون هکتار از سایر حوزه‌های آبخیز کشور برنامه‌های بهینه سازی انجام شود.

وی تصریح کرد: مشارکت مردم در این بخش بسیار مهم است اما این مشارکت تا زمانی که اعتبارات لازم فراهم نشود رخ نمی‌دهد.

معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان با گلایه بر نحوه مدیریت موجود در این حوزه گفت: اگر قرار باشد حجم استحصال آب در سطح منابع طبیعی در جایی باشد اما مدیریت آن در بخش دیگر چالش‌هایی را به همراه خواهد داشت که امروز با آن درگیر هستیم. این در حالی است که بخش زیادی از معضلات فعلی با مدیریت یکپارچه سرزمین قابل حل و فصل است. آب محصول حوزه آبخیز است اما درباره مصرف آن در جای دیگر تصمیم‌گیری می‌شود. در این‌باره لایحه آبخیزداری تدوین و به دولت فرستاده شد. ضرورت دارد تصمیمات به سمت تاب‌آوری آبخیزها باشد و این با مدیریت یکپارچه محقق می‌شود.

وحید در پایان تاکید کرد: مردمی‌سازی کردن برنامه‌های منابع طبیعی و آبخیزداری، مدیریت جامع حوزه‌های آبخیزداری با محوریت مدیریت مشارکتی و رویکرد نوین سازمان در حکمرانی متعالی و پایدار سرزمین چاره کار برای مقابله و حل مسائل منابع طبیعی است.