موزه حشرات با ۴.۵ میلیون نمونه حشره از ۲۵ هزار گونه

به گزارش خبرنگار مهر، در مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور دو بخش به مطالعه حشرات می‌پردازند. در بخش حشره شناسی کشاورزی، تحقیقات مربوط به شناسی بیولوژی این دسته از موجودات برای مهار انواع آفت هستند. اما بخش دوم در راستای شناسی گونه‌های مختلف حشرات و رده بندی آنها فعالیت دارد. شهاب منظری، رئیس بخش رده بندی حشرات مؤسسه تحقیقات کشاورزی با بیان اینکه این بخش تنها مرجع رسمی شناسایی حشرات در کشور است به مهر گفت: شناسایی حشرات به درستی و تحقیق روی آنها به ما در کنترل آفات کمک بسیاری می‌کند.

وی افزود: حفظ تنوع زیستی یکی از اهداف مهمی است که طی معاهده بین‌المللی، هر سال، کشورها متعهد می‌شوند برای حفظ تنوع زیستی فعالیت داشته باشند.

رئیس بخش رده بندی حشرات مؤسسه تحقیقات کشاورزی اضافه کرد: فراموش نکنیم حشرات و آفات برای بقا و سلامت محیط زیست مفید هستند.

این محقق ادامه داد: تا کنون ۳۰۰ گونه حشره در ایران شناسایی شده و ۱.۵ میلیون نمونه پروانه نتیجه شناسایی ۱۰۰۰ گونه از این حشره بوده است.

منظری تصریح کرد: موزه حشرات مؤسسه تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی دارای ۴.۵ میلیون نمونه حشره از ۲۵ هزار گونه شناسایی شده و شناسایی نشده است.

تاریخچه‌ای از فعالیت رده‌بندی حشرات

با استناد به مدارک موجود، کار جمع‌آوری و شناسایی حشرات ایران از اواسط قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی به همت حشره‌شناسان روسی و کشورهای اروپایی آغاز شد. نمونه‌هایی که این حشره شناسان جمع‌آوری و شناسایی کرده‌اند، هنوز در بعضی موزه‌های خارجی به‌ویژه سنت پترزبورگ روسیه (لنینگراد و پتروگراد سابق)، پاریس و لندن (بریتیش موزیوم) وجود دارد.

در اواخر قرن سیزدهم هجری خورشیدی (۱۲۹۸) تدریس و تحقیق در زمینه حشره‌شناسی و جانورشناسی در ایران آغاز شد. در سال ۱۳۰۲ نخست واحد کوچکی به نام اداره تشخیص محلی آفات و مبارزه با آنها بنیان گذاشته شد که این امر آغاز رسمی تحقیقات و کار اجرایی شناسایی، جمع‌آوری و مجموعه‌سازی از حشرات ایران توسط خود ایرانیان است.

طی دهه‌های بعدی حاصل تلاش‌های پیگیر حشره شناسان داخلی و جمع‌آوری، بررسی و شناسایی فون حشرات ایران وجود موزه‌ای عظیم در کشور است.

با افتتاح رسمی مؤسسه بررسی آفات و بیماری‌های گیاهی در سال ۱۳۴۲، قسمت رده‌بندی حشرات به عنوان یکی از تقسیمات مهم مؤسسه گیاه پزشکی بود. در این دوران نزدیک به ۵۰ هزار نمونه اتاله شده و تعدادی نمونه‌ی اتاله نشده در این موزه وجود داشت. در سال ۱۳۴۳ نسل جدیدی از دانش آموختگان رشته دفع آفات (گیاه‌پزشکی) دانشکده کشاورزی کرج به مؤسسه پیوستند. با آمدن نسل جدید جوان و جویای نام، کار جمع‌آوری و شناسایی حشرات ایران جهش بی‌سابقه‌ای یافت و سفرهای علمی طولانی با هدف جمع‌آوری حشرات از نقاط مختلف کشور انجام گرفت. با تبدیل این واحد به بخش طبقه‌بندی حشرات (در سیستم ۶ بخشی مؤسسه)، شادروان میرزایانس به سمت رئیس و دکتر محمد صفوی به سمت معاون بخش انتخاب شدند. در این دوران که به‌واقع دوران شکوفایی بخش رده‌بندی حشرات و مؤسسه بررسی آفات بود، تعداد نمونه‌های جمع‌آوری شده به طور جهشی و ناگهانی و در مدتی نزدیک به ۱۵ سال به حدود دو میلیون رسید. در سال ۱۳۴۷ طرح ملی و مستمر (جمع‌آوری، بررسی و شناسایی فون حشرات ایران) تصویب شد و به اجرا در آمد و در نتیجه آن، فعالیت‌های بخش در چارچوب مشخصی منسجم شد. در همین سال‌ها تعدادی از حشره‌شناسان خارجی به صورت مقطعی به این بخش پیوستند و برخی با انجام مسافرت‌هایی به همکاری با این بخش پرداختند. نتیجه همه این فعالیت‌ها توسعه بخش، موزه و شهرت یافتن آن در خارج از ایران با نام موزه حشرات اوین یا موزه حشرات PPDRI بود.

در اوایل دهه ۱۳۵۰ ساختمان بزرگ موزه در قسمت ۱۵ هکتاری مؤسسه تکمیل شد و بخش‌های پایه از جمله بخش رده‌بندی حشرات، بخش گیاه‌شناسی و بخش جانورشناسی کشاورزی به این ساختمان منتقل شدند که طبقه دوم ساختمان، به موزه حشرات و محل کار بخش اختصاص یافت. در اواخر دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰، موج دیگری از نیروهای جوان و تازه نفس به این بخش پیوستند و روز به روز بر شمار نمونه‌های حشرات موزه افزوده شد. در حال حاضر این بخش یکی از تأثیرگذارترین بخش‌های ستادی مؤسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی به شمار می‌آید.