آسیب خاک با مصرف بی‌رویه کودهای یارانه‌دار بدون ترویج

به گزارش خبرنگار مهر، بیش از ۹۰ درصد جانداران از خاک استفاده می‌کنند. خاک در تأمین امنیت غذایی تأثیر بسیاری دارد. به گفته رئیس سازمان ملی حفاظت محیط زیست، بخشی از آلودگی هوا (گرد و غبار) ناشی از اراضی کشاورزی بوده که خسارت‌هایی را به اقتصاد کشور تحمیل کرده است.

به گفته یکی از کارشناسان حوزه اقتصاد، عدم آگاهی کشاورزان، نبود الگوی کشت مناسب، استفاده از کودها و سموم شیمیایی نامناسب، نگهداری و انبار کردن غیر اصولی محصولات کشاورزی، فرسایش ماشین آلات و ادوات کشاورزی از علل مهم تبدیل محصولات کشاورزی به ضایعات است. مهدی افشاری می‌گوید، سالانه بیش ۲۰ میلیون دلار رنگ‌های خوراکی و آفت کش‌ها از سایر کشورها وارد می‌کنیم که با مدیریت بخش ضایعات می‌توانیم با تولید این محصولات، واردات آنها را کاهش دهیم. بخشی از امنیت غذایی، تولید محصولات ارگانیک است مثلاً اگر در تولید گندم موضوع کاشت، داشت و برداشت از دستورالعملی تبعیت شود می‌توان کشت بهتری داشت و محصولات کاملاً ارگانیک و با کیفیت تولید کنیم و ضایعات آن را به حداقل برسانیم.

به گفته این کارشناس، در حال حاضر یکی از دلایل واردات گندم به کشور این است که محصولات تولیدی ما کاملاً ارگانیک و با کیفیت نیستند و علت آن استفاده از کودهای و سموم شیمیایی نامناسب، نبود کشت و نداشتن الگوی مناسب کشت است.

استفاده بی‌رویه از کودهای یارانه‌ای

کودهای شیمیایی چقدر در تغذیه خاک اثربخش هستند و تولیدات استاندارد چقدر می‌تواند از فرسایش خاک جلوگیری کند؟ حسن نعمت طلب از انجمن صنفی تولیدکنندگان کود کشور که در حوزه شیمی متخصص است به مهر گفت: فرسایش خاک ارتباطی به کود و سم ندارد. فرسایش خاک مربوط به بی آبی است. وقتی اراضی کشاورزی از چرخه تولید خارج می‌شوند به دلیل بی آبی تبدیل به بیابان شده و منجر به تولید گرد و غبار می‌شوند.

وی افزود: کود به زمینی داده می‌شود که قبل آن آب داشته یعنی زمین سبز است و در آن کشاورزی انجام می‌شود. به زمین خالی کود و سم زده نمی‌شود.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا کودهای شیمیایی آسیب زا نیستند، گفت: نحوه مصرف کود باید ترویج شود. به عنوان مثال کود اوره که به شکل یارانه و با قیمت بسیار پایین به کشاورزان تحویل می‌شود منجر به استفاده بی رویه آن شده و بعد از آبیاری زمین، آب کود را می‌شورد و می‌برد آب‌های زیرزمینی را نیتراته می‌کند؛ بنابراین باید در نحوه سیاست گذاری تجدیدنظر شود.

وی اظهار کرد: اگر کود با نرخ درست عرضه شود مصرف کننده هم درست به مصرف می‌رساند و به دنبال این خواهد بود که چگونه و به چه میزان استفاده کند تا مفیدتر واقع شود. در نتیجه موجب آلودگی و فرسایش خاک نمی‌شود.

نعمت طلب با تاکید بر اینکه مشکلات در حوزه کود به نبود ترویج و تخصیص یارانه ریالی کودهای عمده مصرفی داخل مثل اوره و فسفات و پتاس بر می‌گردد، گفت: کود قرار است جذب گیاه شود. اگر بهره بردار کود را به گونه‌ای به زمین بدهد که ۸۰ درصد آن به سمت خاک برود و ۲۰ درصد فقط جذب گیاه شود، این مساله زمینه آلودگی خاک را به وجود می‌آورد و آن را ویران می‌کند.

روش‌های نوین و کاهش عوارض کود

این کارشناس حوزه شیمی در ادامه سخنان خود به شیوه‌های جدید کشت اشاره کرد و گفت: امروز در گلخانه‌های هیدروپونیک خاکی وجود ندارد. کود تهیه و محلول می‌شود و در ادامه کود در جریان آبی که از کنار ریشه‌ها رد می‌شود به گیاه می‌رسد. همچنین دوباره بازیافت شده و کمبود در آب آبیاری تأمین شده به گیاه محلول‌پاشی می‌شود.

وی افزود: در این کشت خاک وجود ندارد در نتیجه نگرانی ورود کود به آب‌های زیرزمینی هم وجود ندارد. گلخانه هیدروپونیک محیطی ایزوله است.

نعمت طلب با بیان اینکه صنعت کشاورزی نیازمند تحول است، تصریح کرد: ابزار کشاورزی و روش‌های آن تغییر کرده و ما نباید از این پیشرفت عقب بمانیم.

عضو انجمن صنفی تولیدکنندگان کود کشور در پاسخ به این پرسش که تولیدکنندگان کود چقدر به روز هستند، گفت: تقریباً دو سوم تولیدکنندگان خود را به روز نگه داشته‌اند. اما بزرگ‌ترین مشکل ما، در حوزه سیاست گذاری است. اگر در سیاست گذاری تشکل‌ها هم دخیل باشند، نظرات کسانی که در دل کار هستند، با خطای کمتر می‌توان تصمیم‌گیری کرد. به عنوان مثال در حال حاضر تخصیص یارانه به کود، بدون ترویج نحوه درست مصرف، سبب استفاده بی رویه برخی و کمبود مصرف سایر کودهای مورد نیاز گیاه شده است. ‌