تحول در برنامه درسی با تغییر کتاب میسر نمی شود

به گزارش خبرگزاری مهر، علی لطیفی، در رویداد بین‌المللی و نمایشگاه «الف‌تا» با گرامیداشت تلاش‌های بی وقفه معلمان سخت‌کوش و توانمند در تحول‌سازی نظام آموزشی کشور، گفت: تحول در برنامه درسی، صرفاً با تغییر در کتاب درسی میسر نمی‌شود. باید در ذهنیت‌های نادرست نسبت به این موضوع را در سطح جامعه اصلاح کنیم. یکی از ذهنیت‌های نادرست؛ تغییر محتوای کتاب درسی برای اصلاح برنامه‌های درسی آموزش و پرورش و محتوای آموزشی است. البته که بخشی از تحول در آموزش و پرورش می‌تواند در قالب تغییر کتاب درسی باشد، اما مهم‌تر از تغییر کتب درسی، اقدام خلاقانه و تغییر در روش تدریس معلم است.

وی با بیان اینکه معلم به عنوان عنصر اساسی و محوری آموزش و پرورش می‌تواند محتوای کتاب درسی را به‌صورت کاملاً متفاوت و فراتر از مقصود نویسنده تدریس کند، اظهار کرد: در دهه ۹۰ به عینه شاهد تغییراتی در کتب درسی بودیم؛ اما از آنجا که این تغییرات همراه با برنامه‌های مناسب توان‌افزایی برای معلمان نبود، در برخی از دروس شاهد اتفاقات معناداری نبودیم.

لطیفی ادامه داد: موضوعی که به عنوان تحول در ادبیات برنامه درسی برای فاصله میان برنامه‌ریزی قصد شده و برنامه‌ریزی کسب شده، شناخته و بیان می‌شود، به جهت آشنا نبودن مربیان با رویکرد تربیتی اتفاق نخواهد افتاد، از این رو هدف از اقدام منحصر به فرد معاونت آموزشی در اجرای این برنامه، کاهش فاصله میان برنامه درسی و موضع اجرا است که گاهی در برنامه ریزی، آن چیزی که مد نظر برنامه‌ریزان است، به دلیل عدم آشنایی مربی و مجری برنامه نسبت به رویکرد و اتفاقات روز، میسر نمی‌شود.

معاون وزیر آموزش و پرورش با تأکید بر اینکه توان‌افزایی معلمان قطعاً باید یکی از رویکردها و اولویت‌های مهم و جدی وزارت آموزش و پرورش در این دوره باشد، تصریح کرد: رویکرد جدید سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نسبت به برنامه درسی، ارتقای نقش و جایگاه معلم در تربیت است تا از این طریق نگاه جامعه را نسبت به محتوا و برنامه‌های درسی متفاوت سازد. معلم نقش‌آفرینی فعالی در زمینه محتوا دارد و آن چیزی که در برنامه درسی ترسیم می‌شود، در وضعیت ایده‌آل و آرمانی خودش، باید چارچوبی باشد که بر اساس طراحی آموزشی معلم؛ معنا و مفهوم پیدا کند.

لطیفی با اشاره به اینکه تحول در نظام آموزش و پرورش بدون طراحی برنامه آموزشی متناسب با نیازها و زندگی دانش‌آموزان میسر نمی‌شد، گفت: در کشور؛ اقلیم‌ها، محیط‌ها و فرهنگ‌های مختلفی داریم که به تناسب آن‌ها نیازهای دانش‌آموزان چه بسا سطح آگاهی‌ها و نوع نگرش آن‌ها متفاوت می‌شود. قطعاً بخشی از مأموریت‌های نظام آموزش و پرورش تلاش در جهت انسجام و هم‌گرایی بیشتر ملی است. اما توجه به واقعیت و وضعیت فعلی دانش‌آموزان، نیازمند طراحی برنامه آموزشی متفاوت است، به گونه‌ای که فرآیند یاددهی و یادگیری را متناسب با شرایط دانش‌آموز مدیریت کند.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ضمن اشاره بر اتکای کامل بر کتاب درسی، اتکایی مناسب در فرایند یادگیری و یاددهی نیست، افزود: همواره به کتاب نیاز داریم؛ اما کتاب همه نیاز ما را در آموزش برآورده نمی‌کند، بلکه طراحی آموزشی متفاوت معلم، عنصری است که برنامه درسی و محتوای کتاب را تکمیل می‌کند که در صورت نبود آن، بخشی از اهداف تربیتی به درستی محقق نمی‌شود. در این راستا برای طراحی مناسب در برنامه درسی، معلم باید در درجه اول فهم درستی نسبت به رویکردها، چارچوب‌ها، اهداف، نیازها و شرایط دانش‌آموز داشته باشد.

وی ادامه داد: قطعاً موفقیت در هر برنامه درسی تحولی و هر کتاب درسی، مستلزم توانمندی معلم، ناظر به اهداف و رویکردهای برنامه تحولی است. به گونه‌ای که اگر معلم هم‌راستا و هم‌گرا با برنامه درسی نباشند، نمی‌توانیم انتظار تغییر و تحولی را داشته باشیم. از این جهت نیز سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در دوره جدید فعالیت‌ها و برنامه‌های خود توجه و تمرکز جدی، نسبت به شرایط معلم و مدرسه دارد و میدان دادن به معلم برای یک طراحی آموزشی موفق را بسیار مهم می‌داند.

لطیفی افزود: در مجموعه فعالیت‌های اجرایی سازمان، به این مورد توجه جدی داریم تا آنچه ما به عنوان سازمان در اختیار مدرسه قرار می‌دهیم‌، صرفاً در کتاب خلاصه نشود. سازمان باید در وهله اول حتی‌الامکان مدرسه را از مواد و منابع آموزشی متنوع و نه فقط کتاب، بلکه محتوای چند رسانه‌ای و ابزارهای مورد نیاز معلم آن چیزی که به عنوان حرکت اصلی به سمت بسته آموزشی مطرح است، بی نیاز سازد.

وی ادامه داد: با بسته‌های آموزشی، معلم امکان خلاقیت و متنوع‌سازی فرصت‌های تربیتی و یادگیری را خواهد داشت؛ پس اولاً باید به جای کتاب، مواد و منابع آموزشی متنوعی را در اختیار معلم قرار دهیم و به او حق انتخاب و انعطاف را در چگونگی اداره کلاس و فرصت اعطا کنیم، در درجه دوم باید به معلم یک تصویر روشن از برنامه درسی پایه و دوره تحصیلی ارائه دهیم یعنی روش کار را برای معلم در دوره تحصیلی و تربیت دانش‌آموزان شفاف‌سازی کنیم.

معاون وزیر آموزش و پرورش با اذعان بر چالش‌های مهم آموزشی کشور، گفت: در این مسیر با چالش‌های زیادی مواجه هستیم که مسئله زمان از مهم‌ترین موضوعات سازمان و معلمان در محقق کردن اهداف برنامه درسی دانش‌آموزان، است. محتوای در نظر گرفته شده در شرایط فعلی، در تعداد قابل توجهی از دروس و پایه‌ها تناسب معنی‌داری با زمان واقعی آموزش ندارد. ما یک زمان پیش‌بینی شده و یک زمان واقعی آموزش داریم که زمان واقعی آموزش متأسفانه زمانی نیست که برای یادگیری کافی باشد و در چند ساله اخیر به جهت مشکلات متعدد از قبیل آلودگی هوا، بیماری کرونا و مشکلات پیش آمده در تعطیلی مدارس از جهت تأمین زمان کافی دچار اختلالات چشم‌گیری شده‌ایم.

وی ادامه داد: نگاه سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، حمایت از توان‌افزایی و توانمندسازی معلمان است چرا که بدون توان‌افزایی تمام تلاش‌هایی که در سازمان پژوهش در زمینه تدوین، طراحی و تحول در برنامه‌های درسی انجام می‌شود کاملاً بی ثمر خواهد بود ما از حامیان جدی این قبیل برنامه‌ها هستیم و در حال برنامه‌ریزی برای برگزاری دوره‌های اشاعه آموزش ترکیبی می‌باشیم. ان‌شاالله با چرخش جدی‌تر به مدرسه و با در نظر داشتن ملاحظات مدرسه در زمینه آموزش کمک کننده به بهبود شرایط یادگیری و رشد تمامی دانش‌آموزان باشیم.