تهران-آنکارا در مسیر تجارت ۳۰ میلیارد دلاری

خبرگزاری مهر، گروه سیاست – نفیسه عبدالهی: «جمهوری اسلامی ایران، کشورها و ملت‌های همسایه را خویشاوند خود می‌داند»؛ این شاید مهم‌ترین گزاره اولین سخنرانی رئیس‌جمهور است که ۱۴ مرداد ۱۴۰۰ در مراسم تحلیف با حضور مهمانان خارجی و داخلی در مجلس شورای اسلامی اعلام شد و بررسی عملکرد بیش از ۲ سال و ۷ ماهه دولت سیزدهم نشان می‌دهد به این گزاره پایبند بودند و در مسیر تقویت و گسترش ارتباط با کشورهای همسایه حرکت کردند و «مهم‌ترین و اصلی‌ترین اولویت سیاست خارجی، ارتقا روابط با کشورهای همسایه» بوده است و «خواهان عزت و اعتلای آنها» بوده‌اند.

«مهر» در سلسله گزارش‌هایی به بررسی روابط سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای همسایه طی یک‌سال گذشته پرداخته است. گزارش دوم درباره ترکیه است.

روابط ایران و ترکیه غالباً از یک ثبات سیاسی برخوردار است البته اظهارنظرهای بعضاً شاذ رئیس جمهور این کشور و رفتار دوگانه در قبال مقاومت فلسطین، انتقاداتی را برمی‌انگیزاند اما در سال ۱۴۰۲ نیز این ثبات سیاسی بین دو کشور حاکم بود و طرفین در سایه همین ثبات سیاسی درصد هدف‌گذاری برای ارتقای سطح روابط تجاری و اقتصادی با به میزان ۳۰ میلیارد دلار هستند و معتقدند این هدف با توجه به ظرفیت‌های موجود دو کشور قابل دستیابی است.

حجت الاسلام «سید ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور کشورمان چهارم بهمن امسال به دعوت همتای ترکیه‌ای خود و به منظور شرکت در هیأت عالی مشترک ایران و ترکیه جهت مذاکرات در خصوص روابط دوجانبه به ویژه در حوزه مسائل اقتصادی و تجاری، عازم این کشور شد.

رئیس جمهور در هشتمین نشست شورای‌عالی همکاری اقتصادی دو کشور نیز با تاکید بر ضرورت تلاش مقامات طرفین برای تسریع در اجرای کامل توافقات فیمابین اظهار داشت: تشکیل و برگزاری هشت جلسه شورای‌عالی همکاری اقتصادی دو کشور نماد اراده سران ایران و ترکیه برای گسترش و ارتقای بیش از پیش سطح روابط فیمابین است و امیدوارم آثار آن در عرصه عمل نیز هر چه سریع‌تر آشکار شود.

رئیسی در این جلسه تاکید کرد: با توجه به ظرفیت‌های موجود در دو کشور، تحقق هدف رسیدن به حجم ۳۰ میلیارد دلاری در همکاری‌ها و تبادلات تجاری را کاملاً قابل دسترس می‌دانیم.

خط آهن استراتژیک ایران – ترکیه

البته اراده دو کشور برای تقویت روابط تجاری صرفاً در حد توافقنامه و امضا نبوده بلکه گام‌هایی برداشته است. مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو اخیراً از احداث خط آهن ایران و ترکیه خبر داده و گفته است «مطالعات ایجاد منطقه آزاد مشترک ایران و ترکیه در حال انجام است و تفاهم‌نامه‌های آن امضا شده است.»

به گفته وی «یکی از کریدورهای مهم کشور کریدور شرق به شمال‌غرب است که سرخس – بازرگان نام دارد و از سوی دیگر کریدور جنوب شرق به شمالغرب (چابهار به بازرگان) همگی به منطقه آزاد ماکو ختم می‌شود و این منطقه می‌تواند نقش مهمی در زمینه تجارت کشور ایفا کند.»

اخیراً نیز هیأت اقتصادی و اتحادیه کارگری «حق ایش» ترکیه در سفر دو روزه به تبریز، ضمن شرکت در نشست مشترک با اعضای خانه کارگر تبریز، از شرکت تراکتورسازی بازدید و در نشست مشترک با شهردار تبریز حضور یافتند.

محمدصادق معتمدیان، استاندار آذربایجان‌غربی نیز که در هشتمین نشست شورای‌عالی همکاری اقتصادی ایران و ترکیه شرکت کرده بود، اخیراً با اشاره به نشست مشترک خود با استانداران استان‌های هم مرز ترکیه با آذربایجان غربی در شهر وان، گفته است «در نشست مذکور، تفاهم نامه ۳۰ بندی بین طرفین به امضا رسیده و در سفر اخیر ریاست جمهوری اسلامی ایران به ترکیه، این تفاهم نامه به سرانجام و مرحله اجرایی رسید.»

سوریه؛ موضوع مورد گفت‌وگوی تهران – آنکارا

البته روابط ایران و ترکیه صرفاً متأثر از مناسبات تهران و آنکارا نیست بلکه موضوعات دیگری نظیر سوریه نیز در این روابط نقش دارند. رئیس جمهور کشورمان در همان سفر به ترکیه با اشاره به سابقه همکاری‌های ایران و ترکیه در مورد سوریه در قالب گفت‌وگوهای آستانه گفته بود «هر چه حاکمیت دولت قانونی سوریه بر تمامیت ارضی این کشور گسترش یافته و تقویت شود، به همان نسبت شاهد افزایش امنیت و کاهش فعالیت و حضور گروهک‌های تروریستی خواهیم بود. همچنین تقویت حاکمیت ملی دولت سوریه در سرتاسر این سرزمین باعث خروج نیروهای بیگانه به خصوص آمریکایی‌ها از خاک این کشور خواهد شد.»

فلسطین؛ محور رایزنی سفر سفر امیر عبداللهیان به ترکیه

«حسین امیر عبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان ۱۲ آبان ماه ۱۴۰۲ به آنکارا سفر کرد و در جریان این سفر با «هاکان فیدان» همتای ترک خود دیدار و رایزنی کرد. محور رایزنی این دو دیپلمات عالیرتبه ایران و ترکیه آخرین تحولات اراضی اشغالی و فلسطین بود.

روابط مثبت تهران – آنکارا

«حسن لاسجردی» کارشناس مسائل بین الملل درباره روابط ایران و ترکیه می‌گوید: با توجه به موضوع مهم همسایگی ما با ترکیه و همچنین تحولات داخلی این کشور از جمله انتخاب مجدد «اردوغان» به عنوان رئیس جمهوری و نوساناتی که در منطقه (جنگ غزه و اتفاقات در سوریه) وجود دارد، در مجموع نمودار روابط تهران و آنکارا در سال ۱۴۰۲، مثبت بوده است.

وی معتقد است: مواضع حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان و دوستانش شرایطی فراهم کرده که ایران را مجاب کند با ترک‌ها روابط بهتری را طراحی کند؛ به همین جهت این نکته حائز اهمیت است که ریاست دولت سیزدهم هم بر ارتقا روابط با همسایگان تاکید دارد و این رابطه از طرف ترکیه و ایران می‌تواند بسیار جدی باشد.

وی می‌افزاید: سیاست دولت سیزدهم مبتنی بر کمک به همسایگان و ارتقا روابط با آنها، به مثبت بودن این روابط کمک کرده که البته انتخاب مجدد اردوغان به عنوان ریاست جمهور ترکیه نیز مزید بر علت شده است. پس از پیروزی اردوغان در انتخابات ترکیه، معاون اولیه رئیس جمهور دیداری را با او انجام داد که در این دارد جمهوری اسلامی ایران بر روی برخی نکات از جمله برنامه جامع همکاری دو کشور تاکید داشت که درواقع نکات مهم و قابل تأملی هستند.»

حسن لاسجردی کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به سفر رئیس جمهور کشورمان به ترکیه، می‌گوید: سفر رئیس جمهور به این کشور از این جهت که این کشور از همسایگان فعال در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است و در مجموع روابط تاریخی ما با ترکیه یک رابطه متقابل اعتراض آمیز و در دروان مختلف چه جنگ و چه تحریم یکی از راه‌های تنفس با ما بوده، اهمیت داشت.

به باور لاسجردی، در سال ۱۴۰۲ مجموعه روابط میان جمهوری اسلامی ایران و ترکیه رو به رشد و مثبت بوده است.

لاسجردی تاکید می‌کند: ما با ترک‌ها همیشه همکاری مناسب داشتیم، اگرچه برخی مشکلات امنیتی و فرهنگی هم داشته باشیم اما حوزه اقتصادی، انرژی، گردشگری و حتی حوزه‌های مبادلات پولی و بانکی از حوزه‌های فعال ما بوده و تبادل سندهای همکاری می‌تواند به شناسایی قابلیت هر دو طرف کمک و افق همکاری ما را مشخص کند.