سوژه داغ نامزدهای انتخابات ۱۴۰۰/صفر تا صد خدمت سربازی

خبرگزاری مهر، گروه جامعه: سربازی از آن سوژه‌هایی است که همیشه تازگی دارد و هر فردی برای به دست آوردن جایگاهی در کشور می‌تواند از این سوژه استفاده کند و برای خود موافقانی جمع کند. از حذف سربازی اجباری تا تخصصی کردن آن مواردی است که در ادوار مختلف نماینده‌های مجلس، نامزدهای انتخاباتی ریاست جمهوری و…، در مورد آن صحبت کرده و اظهار نظر کرده‌اند. اما سوال اصلی این است که چه نهادی برای حذف یا تخصصی کردن سربازی تصمیم گیری می‌کند و در اختیارات چه جایگاهی در کشور است که بتواند در این موارد وعده‌هایی بدهد؟

قانون در مورد سربازی چه می‌گوید

بر اساس ماده یک قانون وظیفه عمومی برای دفاع از استقلال و تمامیت ارضی، اتباع ذکور دولت جمهوری اسلامی ایران مکلف به انجام خدمت وظیفه عمومی برابر مقررات این قانون هستند و هیچ فرد مشمول خدمت وظیفه عمومی را جز در موارد مطرحه در این قانون نمی‌توان از خدمت معاف کرد. بر اساس ماده دو این قانون، هر فرد ذکور ایرانی در ماهی که طی آن ماه به سن ۱۸ سال تمام می‌رسد مشمول مقررات خدمت وظیفه عمومی است.

ماده چهار این قانون می‌گوید: خدمت وظیفه عمومی ۳۰ سال است و مراحل آن برای همه مشمولان به این شرح است که خدمت دوره ضرورت ۲۴ ماه است و در صورتی که مشمولان مازاد یا کمتر از تعداد مورد نیاز باشد ستاد کل با کسب اجازه از فرماندهی کل آن را به کمتر یا بیشتر از مدت دوره ضرورت تغییر می‌دهد. دوره احتیاط هشت سال؛ دوره ذخیره اول ۱۰ سال و دوره ذخیره دوم ۱۰ سال است.

بر اساس ماده ۵ قانون وظیفه عمومی، همه مشمولان قادر به خدمت و بلامانع، به خدمت دوره ضرورت اعزام می‌شوند و پس از فراگرفتن آموزش‌های نظامی لازم در ابتدای خدمت، بقیه خدمت دوره ضرورت را انجام می‌دهند، تعیین ترتیب تقدم و سهمیه بندی مشمولان وظیفه بین هر یک از نیروهای مسلح، توسط ستاد کل با تصویب فرماندهی کل صورت می‌گیرد.

آیا امکان تغییر سربازی از اجباری بودن به اختیاری یا تخصصی شدن هست

بر اساس تصمیمات اخذ شده در خصوص رویکرد جدید خدمت سربازی (با عنوان سرباز ماهر) قرار شده است که در آن کارکنان وظیفه در طول خدمت با گذراندن آموزش مهارت آموزی حداقل یک مهارت فنی را فراگرفته تا زمینه اشتغال آن‌ها پس از پایان خدمت هموارتر شود. در سال جاری با تشکیل قرارگاه مهارت آموزی کارکنان وظیفه در ستاد کل نیروهای مسلح، برنامه ریزی‌های لازم برای تحقق این مهم صورت گرفته است.

همچنین در اجرای طرح مهارت آموزی سربازان وظیفه مقرر شد برای کارکنان وظیفه‌ای که قبل از اعزام به خدمت وظیفه دارای یک تخصص فنی خاص بوده‌اند و یا در مدت خدمت سربازی با به‌کارگیری تخصصی در نیروهای مسلح عملاً مهارت لازم را در فعالیت مربوطه کسب کرده‌اند و در عین حال فاقد گواهی‌نامه تخصصی هستند، گواهی‌نامه رسمی صادر شود.
سرباز ماهر و در واقع همان طرح مهارت آموزی از جمله طرح‌هایی است که ستاد کل نیروهای مسلح برای تخصصی‌تر شدن خدمت سربازی و همچنین خوشایندسازی این امر مقدس در دستور کار خود قرار داده‌اند.

آیا خدمت سربازی اختیاری می‌شود

اما آیا امکان اینکه سربازی اختیاری شود و اجباری در رفتن به سربازی برای پسران نباشد، شدنی است. سردار موسی کمالی مشاور عالی قرارگاه مرکزی مهارت‌آموزی سربازان نیروهای مسلح که سابقه طولانی در مدیریت اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح دارد پیش تر در گفت‌وگو با این رسانه داشته است، اظهار کرد: موضوع تجدیدنظر در مدل خدمت سربازی، یک بحث پیچیده نظامی است و باید فرماندهان عالی‌رتبه نیروهای مسلح و استراتژیست‌های نظامی در این موضوع نظر بدهند.

وی افزود: همچنین این بحث‌ها باید در جلسات تخصصی با حضور مسئولان دفاعی و امنیتی کشور مطرح شود نه در توئیتر و با اطلاعات و آمار ضعیف و اشتباه.

سردار کمالی به بحث داوطلبانه شدن خدمت سربازی اشاره کرد و گفت: بحث درباره طراحی مدل جدید خدمت وظیفه عمومی، شباهت‌هایی با موضوع حذف کنکور دارد. همانطور که برگزاری یا حذف کنکور، هر کدام دارای مزایا و معایبی است؛ باقی ماندن خدمت دوره ضرورت به شیوه فعلی یا داوطلبانه شدن آن نیز هر کدام مزایا و معایبی دارد.

وی گفت: سربازی و داوطلبانه شدن سربازی اگر بخواهد تثبیت و اجرا شود و منابع آن تأمین شود، مانند حذف کنکور سال‌ها طول می‌کشد و اتفاقی نیست که بتواند با یک تصمیم در عرض چندماه یا چند سال عملیاتی شود؛ ضمن اینکه تصمیم‌گیری درباره سربازی که به مسائل دفاعی و امنیتی ربط دارد، موضوع مهم‌تری از کنکور هم محسوب می‌شود و نیازمند تصمیم‌گیری در سطوح عالی دفاعی و نظامی است.

وعده‌های انتخاباتی و اسکی کردن بر سوژه سربازی

یکی از نامزدهای انتخاباتی در صفحه شخصی توئیترش نوشته بود: «باید ‫سربازی اجباری‬ جمع شده و نیروهای متخصص نظامی برای حراست از امنیت و اقتدار کشور استخدام شوند؛ وجود ۳ میلیون مشمول غایب نشان دهنده ناکارآمدی مدل فعلی است. در شرایط جنگ اقتصادی باید از توان جوانان برای سازندگی و جهش تولید استفاده کنیم؛ نسل جوان سربازان خط مقدم این جنگ هستند.»

اما این نامزد انتخاباتی اشاره نکرده است که این ۳ میلیون غایب به‌طور ناگهانی پدید نیامده و برای غایبان یک سال و دو سال و حتی ۱۰ سال اخیر نیست و این میزان مربوط به تعداد غائبینی است که متولد سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۸۲ هستند؛ یعنی سه میلیون مشمول غایب طی حدود ۲۶ سال. البته که آمار میلیونی غایبان، پدیده جدیدی نیست.

البته که احتمالاً این نماینده مجلس نمی‌داند که وعده و وعیدهایی که افراد مختلف برای خرید خدمت یا برچیده شدن سربازی می‌دهند خود زمینه ساز افزایش تعداد غایبین است و مشمولان به امید اینکه سال دیگر قانونی می‌آید تا بتوانند با کمک آن قانون به سربازی نروند همچنان غیبت می‌کنند و به روزهای غیبتشان اضافه می‌شود.

نظر ستاد کل نیروهای مسلح چیست

سردار ابوالفضل شکارچی سخنگوی ارشد نیروهای مسلح در گفتگویی درباره اینکه آیا نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری مجاز هستند برای جذب رأی به موضوعاتی مانند سرباز حرفه‌ای بپردازند، اظهار کرد: «پرداختن به موضوع سربازی حرفه‌ای مستلزم کار کارشناسی در ستاد کل نیروهای مسلح است. هر آنچه در اقتدار دفاعی کشور اثر داشته باشد و بتواند از ظرفیت عظیم جوانان کشور استفاده کند و منافع جوانان را هم مد نظر داشته باشد، ستاد کل نیروهای مسلح به آن می‌پردازد.

سخنگوی ارشد نیروهای مسلح افزود: البته نتیجه کارهای کارشناسی به گونه‌ای خواهد بود که علاوه بر توجه به جوانان، آسیبی هم به امنیت و منافع ملی و قدرت بازدارندگی کشور وارد نمی‌شود؛ با این توضیح که تمام ملاحظاتی که درباره جوانان عزیز کشور وجود دارد نیز مد نظر قرار می‌گیرد.

سردار شکارچی تأکید کرد: کاندیداهای ریاست جمهوری به هیچ عنوان مجاز نیستند که برای جذب رأی به موضوعاتی مانند سرباز حرفه‌ای بپردازند؛ آن‌ها می‌دانند که نباید بعضی کلید واژه‌هایی که صرفاً کاربرد انتخاباتی دارد، استفاده کنند.

وی یادآور شد: نیروهای مسلح تابع قانون و فرامین فرمانده معظم کل قوا (مدظله‌العالی) هستند. مشکلات خدمت سربازی به دلیل گره خوردن آن با دفاع و امنیت ملی چیزی نیست که به صورت شعاری و تبلیغاتی بتوان در رسانه‌ها، مصاحبه‌ها و به صورت مناظره به آن پرداخت و موضوع با این درجه اهمیت باید با حضور کارشناسان و متولیان دفاع و امنیت در جلسات قانونی و از پیش تعیین شده مورد بحث، بررسی و تبادل نظر قرار گیرد در این رابطه ستاد کل اعلام آمادگی صد در صد می‌کند.

سخنگوی ارشد نیروهای مسلح یادآور شد: وضعیت کشور که در میانه کشورهای ناامن و … قرار گرفته و با وجود دشمنان فراوان که روزی را پشت سر نمی‌گذرانیم که با تهدید مواجه نباشیم وقتی ناامنی و شرارت را تا پشت مرزهای ایران شاهد هستیم با این اوصاف بایستی مسئله دفاع و امنیت را در اظهارات، پیشنهادها و… در اولویت قرار داد نه اینکه با فرافکنی و جنجال تبلیغاتی و سیاسی یا احتمالاً انتخاباتی به حوزه دفاع و امنیت آسیب رساند.»

چه اصراری بر مانور دادن روی سوژه سربازی است

جالب است که آن نامزد انتخاباتی بعد از صبحت های سردار شکارچی در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «‏ مسئله‌ی سربازی… یک مسئله مطرحی است؛ این قضیّه جزو همان قضایای پیچیده است… باید فکر کرد، جوانبش را دید و ان‌شاءالله به تصمیم درستی برسیم. فرمایشات رهبر انقلاب در دیدار با دانشجویان؛ ۲۱/اردیبهشت‌ماه/۱۴۰۰»

رهبر معظم انقلاب فرمانده کل قوا است و حتی ستاد کل نیروهای مسلح هم اگر بخواهند تغییری در روند سربازی و دیگر مسائل ایجاد کنند باید نظر ایشان را در این امر بگیرند، این سخنان رهبری در ارتباط با مجموعه ستاد کل نیروهای مسلح است و نه جایگاه ریاست جمهوری!

اینکه آیا سربازی با شرایط فعلی‌اش درست است یا غلط را می‌تواند در کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی با حضور نمایندگانی از ستاد کل نیروهای مسلح مطرح کرد و هیچ نهاد دیگری اجازه دخل و تصرف در این موضوع را ندارد حتی شخص رئیس جمهور!

بهتر است تا نامزدهای انتخاباتی ریاست جمهوری بر مسائلی همانند مشکلات اقتصادی، اجتماعی و…، که در حوزه اختیاراتشان است بپردازند نه موارد حاشیه‌ای.