ضرورت توجه نامزدهای انتخابات به زنان به عنوان نیمی از جامعه!

خبرگزاری مهر، گروه جامعه؛ کمتر از شش روز به رأی‌گیری برای انتخاب رئیس جمهور دولت چهاردهم باقی است و مطابق معمول موضوعات مختلف اجتماعی امکان طرح در عموم جامعه را پیدا کرده است. یکی از این مسائل پر بسامد که همواره در این عرصه مطرح می‌شود، موضوع زنان است.

رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند: «اگر زنان در حرکت اجتماعی یک ملتی حضور نداشته باشند، آن حرکت به جایی نخواهد رسید، موفق نخواهد شد. اگر زنان در یک حرکت حضور پیدا بکنند، یک حضور جدی و آگاهانه و از روی بصیرت، آن حرکت به طور مضاعف پیشرفت خواهد کرد»

ایشان همچنین می‌فرمایند: «از نظر اسلام، در همه‌ی فعّالیت‌های مربوط به جامعه بشری و فعالیت‌های زندگی، زن و مرد دارای اجازه مشترک و همسان هستند».

با نگاهی به تاریخ درمی‌یابیم که همان‌طور که از صدر اسلام تحول جامعه با احیای وضعیت زن به دست پیامبر گرامی اسلام اتفاق افتاد، به همان نسبت سایر دگرگونی‌های تاریخی نیز با اتکا به حضور و نقش پررنگ زنان محقق شده است. اساساً انقلاب ما بدون نقش‌آفرینی و بسترسازی بانوان برای تحول‌های کلان راه به جایی نمی‌بُرد. زیرا این حرکت جامعه که به سرنگونی رژیم شاهنشاهی منجر شد، علاوه بر تغییر در ساختار حکومت، با تحول در اندیشه و روح زنان مسلمان و همراهی آنان در این مسیر پرمخاطره ممکن شد.

بر این اساس طرح و حل مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در ادامه راه انقلاب نیز بدون توجه به نقش زنان ممکن نخواهد بود. بنا به تعبیر رهبر انقلاب الگوی زن مسلمان ایرانی نه آن زن به اجبار متجدد و در خدمت سرمایه‌داری است و نه آن زن در حاشیه و بی نقش در تاریخ‌سازی. از این رو توجه به الگوی سوم زن در برنامه‌های انتخاباتی و نگاه دولت‌ها مورد انتظار است.

لذا باید توجه شود که مسئله زن، مسئله انسان است. تا زمانی که سیاست‌مداران در راهبردهای خود برای پیشرفت و تحقق «دولت اسلامی» به عنوان یکی از مراحل تحقق «تمدن اسلامی» زنان و مردان را به عنوان «انسان صاحب اراده و در مسیر کمال» در کنار هم نبینند، بسیاری از مشکلات حل نخواهد شد. از این رو سخن گفتن از مردم و مردم‌سالاری به عنوان مؤلفه اصلی ساخت تمدنی بدون توجه به اراده زنان در کنار اراده مردان و پیوند میان این دو امکان پذیر نیست.

تقلیل مسائل زنان در حد یک اقلیت یا صنف

از سال‌های گذشته در تاریخ انتخابات ایران، موضوع زنان و چالش‌های آنان در جامعه یکی از محوری‌ترین مسائلی است که نامزدهای ریاست‌جمهوری مطرح می‌کردند. البته گاهی این موضوع صرفاً دستاویزی برای کسب رأی بیشتر بوده و به صورت زینتی و تشریفاتی مطرح می‌شود. زیرا برخی نامزدها با پرداخت جنجالی به مسائلی مانند بحث حجاب، گشت ارشاد، برابری زنان و مردان، حضور زنان در ورزشگاه‌ها، دوچرخه‌سواری و غیره، با تقلیل موضوع و یا برآوردن درخواست‌های عده‌ای محدود، صرفاً سعی بر ایجاد هیاهو در جهت جذب آرای بانوان داشته‌اند. تجربه نشان داده است این دست شعارها و وعده‌ها که دغدغه عموم زنان ایرانی نیست، فقط در زمان میتینگ‌های انتخاباتی کاربرد دارد.

در فضای طرح مسائل سطحی، مطالباتی مانند حضور زنان در ساختار دولت به عنوان وزیر و حضور در دستگاه‌های اجرایی نیز همواره مطرح می‌شود. به نظر می‌رسد رویکردهای فعلی، زنان را به عنوان یکی از اقلیت‌ها در کنار اقشار و اصناف مختلف مانند کارگران و معلمان و دیگران در نظر می‌گیرد. بنابراین باید گفت مسئله صرفاً کسب جایگاه برای زنان در دولت‌ها، نیست.

این نگاه اقلیتی به زنان در حالی است که آنان نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند و اراده زنان در تحقق برنامه‌های مختلف حکومتی دخیل است. به همین جهت تا زمانی که ساختارها با همان معیارهای قبلی تعریف می‌شوند، نمی‌توان به وعده اجازه ورود زنان به این ساختارها اتکا کرد. چگونه است که زنان می‌توانند ریاضی‌دان، فیلسوف و پزشک شوند اما در سپردن مدیریت به آنان تردید وجود دارد؟

از این رو عدم توجه به موضوع زن و اقلیت پنداشتن آنان موجب شده است که غیر از همان یک دوره وزارت زن در دولت نهم هیچ رئیس جمهوری برای تصدی چنین پست‌هایی به زنان اعتماد نکند. البته ناگفته نماند دولت سیزدهم با سکان‌داری رئیس جمهور شهید، در به کارگیری زنان در دستگاه‌های اجرایی تلاش‌هایی کرد، اما اینکه این حضور چقدر مؤثر یا تشریفاتی بوده است جای بحث دارد. چه اینکه به دلیل عدم وجود نگاه، تصویر و راهبرد درست و مردانه بودن ساختارها، زنان اگر در فضای دولت نیز وارد شوند، کاملاً تنها و یا کاملاً وابسته خواهند بود و اقدامات در این حوزه از بحث نظری، راهبردی و گفتمانی خود خارج شده و صرفاً به عنوان بنگاهی برای حل مسائل روبنایی مثل مشکلات اقتصادی زنان سرپرست‌خانوار بدل می‌شود. حلقه مفقوده این مسئله در اینجا است که در نظام سیاسی ما ساختاری که خانم‌ها بتوانند در آن توانمندی‌های خود را در امور متفاوت بروز دهند، وجود ندارد.

زنان و انتخابات ۱۴۰۳

به عنوان اولین مصداق از توجه به موضوع زنان در این انتخابات می‌توان به ثبت نام بانوان برای ریاست‌جمهوری اشاره کرد. پس از گفت‌وگوهای مختلف در مورد مفهوم واژه رجال در قانون اساسی و اینکه بالاخره زنان رجال سیاسی محسوب می‌شوند یا نمی‌شوند، سرانجام ۳ نفر از زنان موفق به ثبت نام شدند و بر بحث‌ها خاتمه دادند. هرچند از همان ابتدا همگان اذعان داشتند که هیچ‌کدام از آنان تأیید صلاحیت نخواهند شد، اما همین که حائز شرایط ثبت نام شدند برای برخی از جمله خود ثبت‌نام‌کنندگان، کافی بود.

اما در شرایط فعلی و دوربودن زنان از مناصب اجرایی، رسیدن به جایگاه رئیس جمهور به این زودی محقق نخواهد شد. زیرا چنین مسؤولیتی نیازمند تجربه و طی‌کردن مسیر مشخصی از رشد سیاسی است که تاکنون شرایط آن را برای زنان فراهم نکرده‌اند و رویکردها و ساختارهای موجود پذیرای چنین مسئله‌ای نیست.

امروز با داغ‌شدن تنور انتخابات از آنجا که بانوان نیمی از جمعیت رای‌دهندگان را تشکیل می‌دهند و یا شاید بر اثر فشارهای رسانه‌ای هر کدام از کاندیداها در کنار ایراد سخنانی در مورد برنامه‌ها و نظراتشان در حوزه‌های مختلف، به اظهارنظر در حوزه زنان هم می‌پردازند و بازار نظرات، عقاید و وعده‌های انتخاباتی برای ترغیب قشر زنان به رأی دادن و جلب نظر آنان پرحرارت شده است. این نشان می‌دهد که نامزدها روی رأی بانوان حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند. از طرفی صحبت از خانواده به عنوان یکی از عرصه‌های اصلی که زنان در محوریت آن قرار دارند، رونق بسیار دارد.