کارنامه مجلس یازدهم از نگاه نمایندگان/ نقاط قوت و ضعف چه بود؟

خبرگزاری مهر، گروه سیاست – زهرا علیدادی: یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۹۹ آغاز شد و این مجلس چهارشنبه هفته جاری (دوم خرداد ماه) و پس از چهار سال به کار خود خاتمه خواهد داد. تاکنون درباره اقدامات تقنینی و نظارتی مجلس یازدهم مباحث زیادی مطرح شده است و خالی از لطف نیست که بدانیم خود مجلسی‌ها به این دوره از فعالیت مجلس چه نمره‌ای می‌دهند و به نظرشان نقاط قوت و ضعف این مجلس چیست.

خبرگزاری مهر در گفت‌وگو با چند تن از نمایندگان مجلس یازدهم از آنان خواست که درباره کارنامه این مجلس و نقاط ضعف و قوت آن سخن بگویند که آنچه در ادامه می‌آید، پاسخ و تحلیل این نمایندگان درباره عملکرد یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی است.

توجه به اشتغال

«حجت‌الاسلام موسی غضنفرآبادی»، نماینده مردم بم و رئیس کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، توجه مجلس یازدهم به تولید و تصویب قوانین برای بهبود وضعیت اشتغال را از نقاط قوت این دوره مجلس می‌داند و توضیح می‌دهد: توجه به اشتغال و رفع بیکاری یکی از اقدامات مهم مجلس شورای اسلامی بود و در این راستا قانون‌های مهمی مانند تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار تصویب شد.

این نماینده مجلس معتقد است که نظارت‌های میدانی و نظارت بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی در این دوره از مجلس شورای اسلامی کافی نبود و لازم است که در مجلس آینده جلسات نظارتی افزایش پیدا کند.

تعجیل در تصویب

«مجتبی یوسفی»، عضو هیأت رئیسه مجلس و نماینده مردم اهواز در مجلس اولویت‌شناسی مجلس یازدهم را یکی از نقاط قوت این مجلس می‌داند و معتقد است: مجلس یازدهم، نظام مسائل کشور را به خوبی شناخت و در آن ریل حرکت کرد. برای مثال، مجلس یازدهم قوانین اقتصادی خوبی به تصویب رساند و مصوبات خوبی در حمایت از اقشار مختلف جامعه داشت که می‌توان به مصوباتی چون رتبه‌بندی معلمان و همسان‌سازی حقوق بازنشستگان اشاره کرد.

وی در ادامه گذری به نقاط ضعف این مجلس زد و تعجیل مجلس در بررسی و تصویب برخی موضوعات را مورد نقد قرار داد و گفت: در تصویب برخی از قوانین در مجلس یازدهم تعجیل شد؛ برای مثال، درست است که «حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی» پیشنهاد دولت بود، اما چون زیرساخت‌های این کار فراهم نبود نباید در مجلس به تصویب می‌رسید.

عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی ادامه داد: همچنین شاهد اطلاع رسانی ضعیف در مجلس یازدهم بودیم، به این معنا که بعضاً شاهد برخی حاشیه سازی‌ها برای این مجلس بودیم. همچنین برخی از مصوبات مجلس در این دوره و آثار آن به خوبی برای مردم تبیین نشد.

یوسفی یکی دیگر از ضعف‌های مجلس یازدهم را نظارت ضعیف دانست و گفت: مجلس یازدهم قوانین مهمی را تصویب کرد، اما بر اجرای آن به خوبی نظارت نکرد. البته مجلس یازدهم یک تفاوت اساسی با مجالس قبلی داشت و این بود که یک روز در هفته را به طور اختصاصی برای نظارت بر عملکرد دولت و دستگاه‌های اجرایی تحت عنوان «سه‌شنبه‌های نظارتی» در نظر گرفت، اما به نظرم باید مجلس دو روز در هفته به کارهای نظارتی بپردازد.

کارهای ناتمام

«علی بابایی کارنامی»، نماینده مردم ساری و رئیس فراکسیون کارگری مجلس معتقد است که یکی از مهم‌ترین نقاط قوت مجلس یازدهم آن بود که حواشی و اختلافات درونی را به بیرون درز نمی‌داد و این موضوعات، داخل مجلس و بدون دخالت از بیرون مجلس تعیین تکلیف می‌شد.

این نماینده مجلس شورای اسلامی، ترکیب نمایندگان مجلس یازدهم را هم از دیگر ویژگی‌های مثبت آن دانست و گفت: مجلس یازدهم متشکل از جوانان، افراد باتجربه و افراد متخصص بود و به همین دلیل اقدامات مهمی در حوزه قانون گذاری و نظارت انجام داد.

بابایی کارنامی در ادامه نقاط ضعف مجلس یازدهم را برشمرد و گفت: یکی از ضعف‌های این مجلس آن بود که کارها را تمام نمی‌کرد، یعنی بعضاً بررسی یک طرح و موضوعی را آغاز می‌کرد اما تا آخر دنبال نمی‌کرد و به سرانجام نمی‌رساند. از سوی دیگر، برخی موضوعات مهم در این دوره از مجلس تصویب شد، اما نمایندگان به خوبی بر اجرای آن نظارت نکردند.

ضعف نظارتی هم از دیگر ویژگی‌های منفی مجلس یازدهم به گفته این نماینده است؛ وی می‌گوید: مجلس سه‌شنبه‌ها را به عنوان روز نظارتی صحن مجلس در نظر گرفت که کار خوبی بود، اما کافی نبود و باید نظارت مجلس از این هم قوی‌تر شود. اگر وزرا و دستگاه‌های اجرایی قوانین را به خوبی اجرا نکنند، مجلس باید از ابزارهای نظارتی خودش نهایت استفاده را ببرد و حتی اگر لازم شد، باید سراغ استیضاح وزرا برود تا قوانین و کارها به خوبی انجام شود. طرح سوال نمایندگان از وزرا هم در این دوره کم بود.

نمره مجلس در نظارت

«حجت‌الاسلام سید محمدرضا میرتاج‌االدینی»، نماینده مردم تبریز و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، نقطه قوت مجلس یازدهم را تصویب قوانین مهم و راهبردی می‌داند و در این زمینه می‌گوید: نقطه قوت مجلس یازدهم آن بود که به بحث‌های اصلی کشور پرداخت و مسائل مهم جامعه در حوزه‌های مختلف را به خوبی پیگیری کرد.

این نماینده تاکید کرد: ورود مجلس به موضوع احیای برجام و تصویب قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها، تصویب قانون جهش تولید مسکن، تصویب قانون برای تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار، تقویت شرکت‌های دانش بنیان و تصویب قانون برای جوانی جمعیت و حمایت از خانواده موضوعات بسیار مهمی بود که در این مجلس پیگیری شد.

میرتاج‌الدینی توجه مجلس یازدهم به اقشار ضعیف جامعه را از دیگر نقاط قوت این مجلس دانست و توضیح داد: حمایت از اقشار محروم جامعه و افزایش مستمری آنان و تصویب قوانین مهم برای رتبه‌بندی معلمان و افزایش ۱۱ برابری حقوق سربازان از اقدامات قابل توجه مجلس یازدهم بود.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: ورود مجلس به حوزه نظام بانکداری و اصلاح قانون بانک مرکزی و حذف سود مرکب نیز از دیگر کارهای مهمی است که انجام شد و آثار بسیار خوب اقتصادی برای کشور به دنبال خواهد داشت.

این نماینده مجلس یازدهم معتقد است که نظارت در این دوره از مجلس در مقایسه با مجالس قبلی خوب بود، چرا که یک روز به طور اختصاصی برای نظارت در نظر گرفته شد و به نظارت مجلس یازدهم نمره خیلی خوب داد.

وی در ادامه گذری به نقاط ضعف این دوره مجلس زد و گفت: در این دوره گاهی اوقات شاهد پراکنده‌کاری برخی از نمایندگان مجلس بودیم، به این معنا که در طرح‌ها و موضوعاتی که پیگیری می‌کردند، با بدنه کارشناسی دولت و مجلس کاملاً هماهنگ نبودند و همین مساله باعث شد که برخی از طرح‌ها و موضوعات در مجلس به صورت تخصصی و کارشناسانه پیش نرود.

مجلس انقلابی

«حسینعلی حاجی دلیگانی»، نماینده مردم شاهین شهر و عضو کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس نقطه قوت مجلس یازدهم را پرداختن به مسائل و نیازهای اصلی جامعه می‌داند و می‌گوید: نقطه قوت مجلس یازدهم این بود که قوانین مهمی را به ویژه در حوزه اقتصادی تصویب کرد و این مجلس بسیار انقلابی بود. او می‌گوید: ورود نمایندگان به حوزه‌های مختلف و رفع خلأهای قانونی در برخی مسائل از جمله حذف امضاهای طلایی بسیار مهم و گامی برای رفع موانع اشتغال‌زایی بود.

وی به برخی از کارهای ناتمام مجلس اشاره کرد و گفت: اصلاح ساختار بودجه آن طور که باید و شاید محقق نشد. همچنین در این دوره، فقط قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی اصلاح شد، در حالی که باید اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری و اصلاح قانون انتخابات شوراها نیز در این مجلس تعیین تکلیف می‌شد. قانون نظارت بر رفتار نمایندگان هم نیاز به اصلاح داشت، اما این کار انجام نشد.

این نماینده مجلس شورای اسلامی، نظارت مجلس در این دوره را کافی نمی‌داند و معتقد است که مجلس یازدهم می‌توانست نظارت‌های مؤثرتری داشته باشد.

حاجی دلیگانی نقطه ضعف دیگر مجلس یازدهم را این می‌داند که جهادی عمل نکرد و در این مورد توضیح می‌دهد: مفهوم حرفم آن است که نمایندگان مجلس یازدهم می‌توانستند جهادی‌تر باشند و وقت بیشتری برای بررسی طرح‌ها و لوایح و رفع مشکلات کشور بگذارند.

وی طرح‌محوری را آسیب دیگر مجلس دانست و گفت: در شرایطی که دولت‌ها درباره موضوعات مهم کشور به مجلس لایحه ارائه نمی‌دهند، نمایندگان احساس تکلیف می‌کنند و از طریق تدوین و تصویب طرح به دنبال رفع آن مشکل می‌روند، اما بهتر بود مجلس بیشتر به لوایح دولت می‌پرداخت تا آنکه مدام طرح دهد.

تورم قوانین

«الهام آزاد»، نماینده مردم نائین و عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی نیز نقطه ضعف این مجلس را طرح محوری آن می‌داند و می‌گوید: در مجلس یازدهم فارغ از نتیجه طرح‌ها و لوایح و اینکه چند مورد به نتیجه رسید، حدوداً ۸۰۰ طرح تدوین شد و در مقابل ۳۰۰ لایحه ارائه شد، در حالی که طبق فرمایش مقام معظم رهبری، مجلس شورای اسلامی باید لایحه محور باشد.

وی ادامه داد: از آنجایی که تورم قوانین داریم، بسیاری از اوقات تصویب قوانین جدید باعث می‌شود که در اجرای قوانین دیگر تداخل ایجاد شود.

این نماینده مجلس شورای اسلامی نظارت مجلس را هم کافی ندانست و گفت: بعد نظارتی مجلس می‌توانست خیلی بیشتر از این مورد توجه قرار گیرد. نظر الهام آزاد آن است که در مجلس آینده باید جلسات علنی مجلس افزایش یابد و مجلس باید بیشتر لایحه محور باشد تا طرح محور.

نماینده مردم نائین در مجلس شورای اسلامی در ادامه به نقاط قوت مجلس یازدهم اشاره کرد و گفت: مجلس یازدهم مصوبات بسیار خوبی به ویژه در زمینه اقتصادی داشت که قطعاً تأثیرات آن را مردم در آینده بیشتر لمس خواهند کرد.

اولویت‌شناسی مجلس

«روح‌الله متفکرآزاد»، نماینده مردم تبریز و عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی در تشریح نقاط قوت مجلس یازدهم، می‌گوید: مجلس یازدهم در قانون‌گذاری، اولویت‌شناسانه رفتار کرد و همین موضوع باعث خروجی‌های راهبردی از مجلس یازدهم با تصویب قوانینی از جمله قانون جهش تولید دانش بنیان، قانون جوانی جمعیت و تعالی خانواده، قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها، اصلاح قانون بانک مرکزی و تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار شد.

وی تاکید کرد: اولویت‌شناسی مجلس یازدهم و سواد و تخصص خوب نمایندگان این دوره باعث شد که مجلس به موقع به مسائل راهبردی ورود کند و این یکی از مزیت‌های مهم این مجلس بود. کار جهادی و نظارتی مستمر و کار میدانی از مؤلفه‌های مجلس یازدهم بود.

این نماینده مجلس به نظارت‌های میدانی نمایندگان مجلس یازدهم در ابتدای این دوره از مجلس هم اشاره کرد و گفت: به لحاظ نظارتی مجلس یازدهم عملکرد خوبی داشت و نظارت‌های میدانی این مجلس قابل توجه بود. البته به دلیل تغییر دولت، این نظارت‌ها تداوم نیافت چرا که دولت قبل کم تحرک بود و نیاز بود مجلس نظارت میدانی داشته باشد تا کارها انجام شود، اما در دولت سیزدهم، دولتمردان و رئیس جمهور خودشان میدانی و جهادی هستند و بر این اساس، آن طور که باید و شاید نیازی به نظارت میدانی مجلس نیست.

عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی درباره نقطه ضعف مجلس یازدهم می‌گوید: برخی جاها مسائلی پیش آمد که از مقام معظم رهبری تذکر گرفتیم و ایشان بر ضرورت جلوگیری از پرداختن به حواشی تاکید کردند و نباید این اتفاقات می‌افتاد.

تعامل مجلس و دولت

«جبار کوچکی‌نژاد»، نماینده مردم رشت و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی، تصویب قانون اخذ مالیات از خانه‌های خالی و جهش تولید مسکن را به دلیل توجه مجلس به مشکل مردم در حوزه مسکن، یکی از نقاط قوت این دوره مجلس می‌داند و تاکید می‌کند که مجلس در بسیاری از حوزه‌ها به ویژه حوزه‌های مورد نظر مردم به خوبی قانون گذاری کرد.

این نماینده مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: مجلس و دولت با هم در تعامل بودند و همین مساله نکته مثبتی بود و باعث شد که با همراهی مجلس و دولت بسیاری از طرح‌ها و لوایح در این دوره به سرانجام برسد.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی نقطه ضعف مجلس یازدهم را در این دانست که اولویت‌بندی دقیقی در بررسی موضوعات نداست و گاهی اوقات مباحثی در دستورکار مجلس قرار می‌گرفت که اولویت روز نبود.

نظارت کمرنگ

«رحیم زارع»، نماینده مردم آباده و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی یکی از مهم‌ترین نقاط قوت مجلس یازدهم را هماهنگی و وحدت میان نمایندگان می‌داند و می‌گوید: در بسیاری از موضوعات، نمایندگان مجلس یازدهم با یکدیگر همراهی داشتند و این موضوع باعث شد که موضوعات به خوبی در مجلس پیگیری شود.

این نماینده مجلس شورای اسلامی نیز معتقد است که مجلس باید بیشتر از ابزارهای نظارتی خودش استفاده می‌کرد و ضعف این مجلس را در نظارت کمرنگ آن دانست.

دوری از حاشیه

«جعفر قادری»، نماینده مردم شیراز و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی یکی از اصلی‌ترین نقاط قوت مجلس یازدهم را این می‌داند که درگیر مسائل حاشیه‌ای نشد و فرصت خود را صرف بررسی و تصویب قوانین مهم و راهبردی به ویژه در حوزه اقتصادی کرد.

وی در ادامه، گفت: نظارت مجلس یازدهم خوب بود، اما باید گزارش تخلفاتی را که به قوه قضائیه ارجاع شده بود، بهتر و بیشتر پیگیری می‌کردیم تا با متخلفان برخورد جدی می‌شد.

این نماینده مجلس شورای اسلامی، ضعف مجلس یازدهم را عدم استفاده کافی از فرصت‌ها می‌داند و می‌گوید: مجلس باید از فرصت خودش بهتر از این استفاده می‌کرد، چرا که در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی تشتت و اختلافات سیاسی چندانی در مجلس نداشتیم و فراکسیون اقلیت مجلس هم مزاحمتی ایجاد نمی‌کرد، از سوی دیگر دولت و مجلس هم با هم نزدیک بودند و می‌توانستند بهتر از این عمل کنند.

قادری تاکید کرد: الان حداقل ۵۰ طرح و لایحه در نوبت بررسی در صحن مجلس است که دیگر فرصت رسیدگی به این طرح‌ها و لوایح از جمله طرح اصلاح قانون مهریه نمی‌رسد. مشکل کار این بود که سرعت قانون‌گذاری در این دوره مجلس پایین بود و مجلس باید بهتر اولویت‌بندی می‌کرد تا طرح‌ها و لوایح مهم‌تر تعیین تکلیف می‌شد.