خطرات کار در ارتفاع
آشنایی با خطرات کار در ارتفاع و عواملی که می‌توانند احتمال آسیب جانی و مالی را افزایش دهند، تضمینی است برای حفظ سلامتی و جان شما؛ چراکه اگر هریک از این خطرات احتمالی رخ دهند، ممکن است گاهی منجر به مرگ هم شوند. ازطرفی دیگر، معمولا توجه زیادی به نکات ایمنی کار کردن در ارتفاع، به‌ویژه ارتفاعات بلند نمی‌شود و با سهل‌انگاری‌هایی که در هنگام کار وجود دارند، جان خیلی از افراد حتی به‌دلیل ریسک‌های ناشی از سقوط اجسام به خطر می‌افتد.
کار کردن در ارتفاع، تمامی فعالیت‌ها ازجمله کارهای انجام‌شده روی نردبان تا سکوهای کاری یا پشت‌بام و داربست را شامل می‌گردد. از این رو، به‌دلیل ماهیت خطرناکی که تمامی این فعالیت‌ها دارند، در مقاله کار در ارتفاع به مهم‌ترین عوامل خطر، نکات ایمنی و تجهیزات موردنیاز برای اطمینان از ایمنی افراد در پروژه‌های ساختمانی، نظافتی و… خواهیم پرداخت.
چه عواملی منجر به خطرات کار کردن در ارتفاع می‌شوند؟
عوامل متعددی هستند که می‌توانند خطرات کار کردن در ارتفاع را به‌طور قابل توجهی افزایش دهند؛ اما اگر بخواهیم مهم‌ترین پارامتر را نام ببریم، می‌توانیم به سطح دشواری کار اشاره کنیم که تا حدود زیادی به آموزش و تجربه کار، سطح ارتفاع، اقدامات و تجهیزات ایمنی مثل داربست و کلاه ایمنی بستگی دارد.
کار در ارتفاع بدون داربست شاید در برخی مواقع به‌عنوان راحت‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش شناخته شود، ولی قطعا احتمال بروز آسیب بیشتر از هر روش دیگری در آن وجود دارد. بنابراین، اگر بخواهیم نگاهی به مهم‌ترین عوامل در بروز آسیب و حوادث هنگام کار کردن در ارتفاع داشته باشیم، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
-
سطح پیچیدگی و دشواری کار: حوادث ناشی از کار کردن در ارتفاع به‌میزان پیچیدگی آن بستگی دارد. برخی از کارها ممکن است نیاز به تعمیر و نگهداری ساده یا کار بازرسی داشته باشند، در‌حالی‌که برخی دیگر به عملیات پیچیده‌تری نیاز دارند. کارهای پیچیده اغلب با خطرات بیشتری همراه هستند و برای انجام آن‌ها، مهارت و برنامه‌‌ریزی حرفه‌ای نیاز است.
-
ارتفاع: سطح دشواری و خطرات کار کردن در ارتفاع، به‌میزان ارتفاعی که کارگر در آن فعالیت می‌کند، به‌طور قابل توجهی بستگی دارد.
-
رعایت اصول ایمنی: استفاده از سیستم‌های مناسب حفاظت از سقوط، ازجمله نرده‌های محافظ، کار در ارتفاع با طناب، توری‌های ایمنی و سیستم‌های جلوگیری از سقوط، می‌توانند دشواری و خطر کار را کاهش دهند. برای این منظور، استفاده از ابزارهای باکیفیت مانند کلاه ایمنی و عایق‌های حفاظتی برق فشارقوی ضروری است تا از خطرات احتمالی در امان بمانید.
-
شرایط و تجهیزات کار: دسترسی به تجهیزات و ابزارها می‌تواند بر سطح دشواری کار کردن در ارتفاع تاثیر بگذارند. استفاده از تجهیزات مناسب و نگهداری دقیق از آن‌ها می‌تواند کار را برای شما آسان‌تر و ایمن‌تر کند. همچنین، شرایط محیطی نامطلوب ممکن است خطر آسیب را افزایش دهد.
شایع‌ترین خطرات کار در ارتفاع
بالاتر در مقاله کار در ارتفاع اشاره کردیم که این کار با خطرات بسیاری همراه است و اگر نکات و اصول ایمنی به‌ویژه استفاده از تجهیزات استاندارد مورد توجه قرار نگیرد، می‌تواند سبب بروز آسیب‌های جبرانناپذیری شود. به‌علاوه، اگر این خطرات را بشناسید، می‌توانید موارد ایمنی را بیشتر رعایت کرده و بسیاری از این آسیب‌ها را کاهش دهید. البته، استفاده از راپل توسط راپل کار حرفه‌ای نیز می‌تواند در کاهش ریسک سقوط نمای ساختمان و برخی خطرات موثر باشد؛ اما برخی از شایع‌ترین خطرات کار کردن در ارتفاع به‌خاطر عوامل دیگری رخ می‌دهند و دلایل مختلفی دارند که در ادامه، شایع‌ترین این خطرات را بررسی خواهیم کرد.
خطر سقوط کارگران
عوامل متعددی وجود دارند که ممکن است باعث وقوع حوادث برای کارگران درحین کار کردن در ارتفاع شوند. یکی از اصلی‌ترین خطرات مرتبط با انجام فعالیت در ارتفاعات، سقوط کارگران است. اما عوامل مختلفی ممکن است منجر به وقوع این نوع حوادث شوند، ازجمله:
-
عدم استفاده از تجهیزات حفاظتی: استفاده از تجهیزات حفاظتی مناسب مانند کمربندهای کار در ارتفاع با طناب، کلاه‌های ایمنی و سیستم‌های بالابر برای کارگران بسیار حیاتی است. عدم استفاده یا استفاده نادرست از این تجهیزات می‌تواند خطرات سقوط را افزایش دهد.
-
وجود سطوح لغزنده یا ناپایدار: شرایطی مانند برف، باران، یخ و سطوح مرطوب می‌توانند باعث سقوط کارگران شوند. همچنین، وجود سازه‌های ناپایدار و یا بدون استحکام کافی نیز خطرات سقوط را افزایش می‌دهند.
-
عوامل طبیعی: بادهای شدید، تگرگ‌ها، رعد و برق، و سایر عوامل طبیعی می‌توانند خطر سقوط را افزایش دهند.
-
نقص فنی در تجهیزات یا سازه‌ها: تجهیزات حفاظتی یا سازه‌هایی که دارای نقص فنی باشند می‌توانند به وقوع حوادث مثل سقوط کارگران درحین کار منجر شوند.
خطرات سازه‌ای در ارتفاعات بلند
منظور از خطرات سازه‌ای چیست؟ این مورد یکی از شایع‌ترین خطرات کار کردن در ارتفاع است که معمولا به‌دلیل شرایط نامناسب و نوع پروژه‌ها رخ می‌دهد. ازآن‌جاکه احتمال بروز این خطرات کم نیست، همواره باید به‌دنبال راه‌کارهایی باشید که بتواند از بروز آسیب جلوگیری کند.
نقص در سازه‌های ساختمانی، ترک‌خوردگی، عوامل محیطی و طبیعی مثل زلزله و طوفان، فرسایش اجزا و سازه‌ها نظیر دیوارها و بلوک‌ها، نقص در نظارت و نگهداری منظم برروی سازه‌ها، ازجمله مهم‌ترین دلایلی هستند که خطر سازه‌ای در ارتفاعات بلند را افزایش می‌دهند. اگرچه این خطرات بسیار رایج هستند و حتی خیلی از این نقص‌ها را در سازه‌های مختلف می‌بینیم، می‌توان با رعایت اصول ایمنی و استانداردها در هنگام کار در ارتفاع، احتمال وقوع آن‌ها را به‌طور چشمگیری کاهش داد.
خطر سقوط اجسام
سقوط اجسام در ارتفاعات بلند ممکن است عواقب جبرانناپذیری داشته باشد؛ ازجمله این‌که در بدترین شرایط ممکن می‌تواند منجر به سقوط اجسام برروی کارگران و ایجاد آسیب‌های جدی و حتی مرگ آن‌ها شود. برخی از عوامل مهم در این موضوع شامل موارد زیر می‌باشد:
-
عدم تثبیت اجسام
-
استفاده نکردن از تجهیزات و وسایل حفاظتی مثل کار در ارتفاع بدون داربست یا پیچ رولپلاک نما
-
بروز آتش‌سوزی یا انفجارها
-
عدم توجه به رعایت اصول تخلیه و بارگیری بار
-
خرابی و نقص در وسایل حملونقل و تجهیزات مربوطه
-
عوامل طبیعی مثل رعدوبرق، بادهای شدید و…
برای پیشگیری از این خطرات، ضروری است از تجهیزات حفاظتی برای ثبات اجسام سنگین و بزرگ استفاده شود و همچنین رعایت و اجرای صحیح استانداردهای ایمنی برای پیشگیری از سقوط اجسام درحین انجام کار حائز اهمیت است.
خطرات الکتریکی در ارتفاعات بالا
یکی از مخاطرات رایج کار در ارتفاع، خطرات الکتریکی است که ممکن است به وقوع بپیوندد و منجر به وقوع حوادث بسیار خطرناک شود. ازجمله این حوادث می‌توان به برق‌گرفتگی‌های شدید، آتش‌سوزی ناگهانی و جرقه‌های آتش‌زا اشاره کرد. برخی از عوامل اصلی خطرات الکتریکی درحین کار عبارت‌اند از:
-
تماس با سیم‌های برق و تجهیزات الکتریکی معیوب و فرسوده
-
نصب نادرست تجهیزات الکتریکی
-
استفاده از دستگاه‌های برقی بدون رعایت اصول استفاده از آن‌ها
-
استفاده از دستگاه‌های برقی بدون استفاده از عایق مناسب
-
تماس مستقیم آب با برق
اگرچه خطرات دیگری هم وجود دارند، اما خوشبختانه راهکارهای متعددی برای پیشگیری از وقوع آن‌ها وجود دارد، که ازجمله آن‌ها می‌توان به استفاده از تجهیزات حفاظتی، آموزش مناسب کارگران و رعایت اصول ایمنی اشاره کرد.
تجهیزات ایمنی لازم در هنگام کار در ارتفاع
در مشاغلی که افراد باید در ارتفاعی بیشتر از 2 متر کار کنند، استفاده از تجهیزات ایمنی همچون رعایت اصول و استانداردهای ایمنی بسیار ضروری است. درحقیقت، مهم است افرادی که در ارتفاع کار می‌کنند و به‌نوعی جانشان در خطر است، در اولین قدم به‌سراغ افزایش ایمنی حین کار بروند تا خطر سقوط و باقی خطرات را به حداقل برسانند. به‌منظور جلوگیری از سقوط افراد و اجسام، مهم‌ترین عاملی که ریسک‌های کار کردن در ارتفاع را کاهش می‌دهد، استفاده از تجهیزاتی مثل کلاه ایمنی، دستکش‌های عایق، کمربند هارنس، پیچ و رولپلاک نما، داربست، طناب و… می‌باشد. برای در امان ماندن از خطرات کارهایی مثل آب بندی نما و نصب داربست، شرکت باید از وسایل استاندارد ایمنی به‌درستی استفاده نماید.
تجهیزات حفاظتی زیر ازجمله مهم‌ترین وسایلی هستند که هر راپل کار، شرکت و کارگری باید در هنگام کار کردن در ارتفاع با خود به همراه داشته باشند:
-
قرقره: قرقره یکی از ابزارهای بسیار مفید در استفاده از طناب و عملیات امداد و نجات است.
-
نردبان طنابی: ویژگی عمده این نردبان‌ها سبک بودن، استحکام و نیاز کم به فضا برای حملونقل است.
-
لنیارد: لنیارد ابزاری است که برای جلوگیری از سقوط استفاده می‌شود. یک طرف آن به هارنس متصل است و طرف دیگر به تکیه‌گاه.
-
هارنس: هارنس (Harness) معمولا از تسمه‌های چرمی یا فلزی تشکیل شده است که به‌صورت منظم به هم متصل می‌شوند.
-
کارابین: کارابین نوعی قلاب است که برای اتصال تجهیزات و ابزار کار در ارتفاع، عملیات امداد و نجات، آتش‌نشانی و سایر فعالیت‌های مشابه استفاده می‌شود.
دستکش، طناب، کوله ابزار و هدلایت از دیگر تجهیزات ضروری هستند که نمی‌توان از اهمیت استفاده از آن‌ها در هنگام کار کردن در ارتفاع غافل شد.
کلام پایانی
خطرات مربوط به کار کردن در ارتفاع به‌گونه‌ای هستند که اگر هرلحظه در استفاده از تجهیزات حفاظتی یا رعایت اصول ایمنی غفلت کنید، ممکن است حادثه‌ای بد و غیرقابل جبران رخ دهد. کارگران، کارفرمایان و شرکت‌های کار در ارتفاع در هنگام آب بندی نما، نصب داربست، راپلینگ، نماشویی و… باید به آموزش کافی افراد، استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب و ارزیابی خطرات احتمالی توجه داشته باشند تا بروز هرگونه ریسکی را به حداقل برسانند. فراموش نکنید که مهم‌ترین امر در هنگام انجام فعالیت‌های سخت در ارتفاعات زیاد، حفظ جان و تضمین سلامت شغلی افراد است.