گاهی اوقات تنها و گاهی در میان جمع هستم – اطلاع رسانی شباب

به گزارش خبرنگار مهر، آئین نکوداشت هشتادمین زادروز محمود عابدی استاد زبان و ادبیات فارسی و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی امروز چهارشنبه سوم مرداد در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد.

در این مراسم غلامعلی حداد عادل، علی‌اشرف صادقی و مسعود جعفری جزی، حسن انوری، موسی اسوار، ژاله آموزگار و جمعی دیگر از اساتید و پژوهشگران فرهنگستان زبان و ادب فارسی و دانشجویان حضور داشتند.

غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ابتدای این نشست گفت: این نشست یک حلقه زنجیره طولانی از جلساتی است که برای پاسداشت مقام اساتیدی که پا به سن گذاشتند برگزار می‌شود. در طی سال‌های گذشته نظیر چنین مراسمی را برای اساتید دیگر نیز داشتیم.

وی با تبریک زادروز عابدی افزود: ۸۰ سالگی عمر طولانی و با برکتی است. آقای عابدی عضو پیوسته فرهنگستان و از سرمایه‌های این مجموعه اند که سالیان دراز به تربیت و تدریس دانشجویان مشغول بودند و جزو ذخایر کشور محسوب می‌شوند.

حداد عادل گفت: آقای عابدی یک خصوصیت دارد و آن تصحیح عالمانه متون قدیم فارسی است که عمده کارهایشان تصحیح این نوع آثار است. اگرچه تصحیح هم مانند ترجمه کار بی اجری است و خواننده ای که اثر تصحیح شده را می‌خواند درک نمی‌کند چه بر سر مصحح آن آمده است. زمانی قدر یک مصحح شایسته را متوجه می‌شویم که با یک متن بد رو به رو باشیم. در تصحیح هزار نکته باریک‌تر از مو وجود دارد.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: دقت و حوصله آقای عابدی یادآور استادان بزرگی مانند بدیع الزمان فروزانفر و امثال آن هاست؛ و این استاد عزیز وارث سنت ۱۰۰ ساله اخیر کار دانشگاهی هستند. وقتی کتابی با نام آقای عابدی و تصحیح او منتشر می‌شود اهل علم به این کتاب اعتماد می‌کنند. در فرهنگستان شاهد دقت و حوصله و کمال طلبی او در کار بودند، به شکلی که آنقدر دقت می‌کنند که وقتی زمان پایان اثری را از او سوال می‌کنیم می‌گوید: هنوز پیچش موی اش مانده. این کار را در تصحیح قطران و سیرةالملوک از نزدیک دیدم.

وی ادامه داد: آقای عابدی در عین حفظ اصالت و قوت علمی و ادبی جنبه اعتقادی را در کارهایشان نشان دادند و بخشی از کارهای تصحیحی خود را به سخنان امام علی (ع) اختصاص دادند. چه در بررسی متون کهن، قاجاری و نامه امیرالمومنین به مالک اشتر این اخلاص را می‌بینیم؛، همین امر سبب شده الگویی به دست محققان و مترجمان برسد. همه این فعالیت‌ها برای ما قابل احترام است و امیدواریم سالیان سال از برکات او در جامعه ادبی بهره مند باشیم.

محمود عابدی دانشمندی با وسواس است

علی اشرف صادقی استاد و پژوهشگر زبان و ادب فارسی نیز در ادامه این مراسم گفت: مفتخرم که در مراسم امروز از دوست دانشمند، با اخلاق و دارای تالیفات ارزنده صحبت کنم. سال هاست با آقای عابدی دوست هستم و از دانش او استفاده می‌کنم.

وی درباره فعالیت‌های علمی محمود عابدی افزود: آقای عابدی از دانشمندان با وسواس در کارهای علمی است و تا یک اثری پخته نشود آن را به چاپ نمی‌رساند، گواه این جمله تصحیح عالمانه ای است که بر نفحات الانس جامی داشتند و یا کشف المحجوب که سال‌ها پیش به چاپ رساندند. سیرة الملوک کار جدید آقای عابدی است که با حواشی و مقدمه مفصل این کتاب احیا شده است.

صادقی گفت: آقای عابدی همه وقت شأن را برای زبان و ادبیات فارسی می‌گذارند و در حضور استادان دیگر در فرهنگستان حضورشان غنیمت است و باید این حضور را مقتنم بدانیم و نگاه مان نسبت به او به عنوان یک دانشجوی جوان نباشد چراکه این تلقی درست نیست. برای او طلب سلامتی دارم و امیدوارم سال‌ها زنده باشند تا ما و بقیه اعضا از این سرچشمه استفاده کنیم.

استاد عابدی اهل انشاءنویسی نیست

مسعود جعفری جزی نیز در بخش بعدی این نشست گفت: من در سه مقطع زمانی شاگرد استاد عابدی بودم. اوایل دهه ۶۰ به عنوان اولین دوره ورودی دانشگاه شهید بهشتی تعدادی از دانشجویان بودند که می‌گفتند آقای عابدی استادی سختگیر است و ما همه از او می‌ترسیم؛ ما هم با این ترس و لرز سال بعد گلستان و بعدها کلیله و دمنه را با او برداشتیم، استاد عابدی روشی مبتنی بر پرسش و گفت‌وگو برای تدریس داشتند و تجربه ما از این کلاس‌ها خیلی متفاوت بود.

وی افزود: دهه ۶۰ با حال بسیار متفاوت بود در کلاس استاد بعضی از شاعران غزلی می‌خوانند و استاد نظر می‌داد. روش تدریس استاد و رفتن به عمق منطق الطیر هم بسیار متفاوت است.

جزی ادامه داد: آثار استاد عابدی را به چهار دسته تقسیم می‌کنم، یک شاگردان شأن. استاد عابدی حدود ۶۰ سال از معلمی شأن می‌گذرد یعنی هزاران نفر از این چراغ روشنی گفتند؛ این کار عمده ایشان بوده است. ترجمه استاد عابدی از عربی، عمدتاً نهج البلاغه و جستجویی در تصوف بوده است. تصحیح هم بخش دیگری از فعالیت‌های این استاد است که با آن شهرت یافتند. نفحات الانس، سیرة الملوک و روضةالانوار از جمله این آثار هستند.

وی با اشاره به اینکه استاد عابدی به متن اکتفا نمی‌کند گفت: استاد عابدی به متن اکتفا نمی‌کند و متون هم دوره متن مورد نظرشان را مطالعه می‌کند. جستجو، گفتگو برای تصحیح یک اثر از جمله نقاط قوت فعالیت‌های او در چاپ آثار است.

این استاد زبان فارسی افزود: استاد عابدی اهل انشا نویسی نیست و از کلمه شروع کرده، از حوزه لغت و نگاه تبار شناسی به آثار نگاه می‌کنند.

گاهی اوقات تنها و گاهی در میان جمع هستم

محمود عابدی در بخش پایانی این نشست با اشاره به یک بیت شعر سخن خود را آغاز کرد و گفت: «تو مثل باران بهاری، دوستت دارم / ‏‬بر من بباری یا نباری، دوستت دارم»

عبادی در ادامه افزود: از عنایاتی که درباره بنده گفته شد بسیار سپاسگذارم. من از روستایی آمدم که حدود چهار هزار نفر جمعیت داشت اما امروز هم در درون خودم در روستایی زندگی می‌کنم که شاید جمعیتی نداشته باشد و گاهی اوقات تنها و گاهی در میان جمع هستم.

وی با اشاره به بیت «کسی را که همت بلند اوفتد / ‏مرادش کم اندر کمند اوفتد» گفت: این بیت در ذهن من بیشتر اوقات بازی می‌کند. متن از کلمات استثنایی زبان فارسی تشکیل می‌شود. کلمه همت در این شعر ابتدا معنای مجهولی دارد اما معنایی که در اینجا به کار رفته، آن چیزی است که آدمی در طول زندگی به آن می‌اندیشد است. در کنار این کلمه همت معانی متفاوتی دارد.

عابدی ادامه داد: در طول لحظات زندگی مدیون همسرم هستم. زمانی که مشغول تصحیح نفحات الانس بودم تمام یادداشت‌های خود را روی فرش‌های منزل پهن کرده بودم که ناگهان با بادی این یادداشت‌ها بهم خورد و شد آنچه نباید می‌شد. اما نیمه شب دیدم همسرم مشغول مرتب کردن آن هاست.

وی با اشاره به اینکه اگر بوستان نبود بسیاری از ابیات نظامی می‌توانست در بوستان باشد گفت:

«یکی مرغ برکوه بنشست و خاست / ‏چه افزود بر کوه بازو چه کاست»

«من آن مرغم و مملکت کوه من / ‏چو رفتم جهان را چه اندوه من»

حضور خودم را در این مجلس یکی از نکات نورانی برای خود می دانم. آرزو دارم اگر نفسی برایم باقی است، این نفس برای شکرگذاری از وجود استادانی باشد که در عین ۸۰ سالگی ما را به اندیشه جوانی فرو می‌برند.