حلقه مفقوده صنایع دستی؛ مسیر صادرات از برندسازی می‌گذرد

خبرگزاری مهر-گروه استان‌ها: صنایع دستی هویت ملت‌ها را تشکیل می‌دهد و بسته بندی محصولات آن به صورت شیک و جذاب، امری لازم و ضروری برای فروش بیشتر است که به اعتقاد متولیان امر، این مهم باید به عنوان یک فرهنگ یا الزام اجباری در راستای توسعه صنایع دستی مد نظر قرار گیرد.

با وجود اینکه این صنعت، فرصت‌های اقتصادی مناسبی را برای کشورها فراهم می‌کند اما نمی‌توان تنها به بعد اقتصادی آن توجه داشت زیرا همراه با داد و ستد این کالاها، ویژگی‌های فرهنگی یک جامعه نیز منتقل می‌شود و با تبادل صنایع دستی، فرهنگ‌ها نیز با یکدیگر تعامل و ارتباط برقرار می‌کنند.

بسیاری از محصولات صنایع دستی با وجود ارزش بسیار بالای هنری و مادی به دلیل نداشتن بسته‌بندی مناسب، امکان رقابت در بازارهای صادراتی را ندارد؛ استان زنجان نیز با دارا بودن ظرفیت‌های بی‌بدیل در این بخش آنگونه که باید و شاید نتوانسته است به حد مناسب یا ایده آل خود در این زمینه برسد.

زنجان جزو استان‌های است که از تولیدات متنوع صنایع دستی برخوردار است. فرش، ملیله، انواع ظروف مسی، چاقو و بسیاری از صنایع دستی که بسیاری از آنها با نام و مهر و برند سایر استان‌ها در بازارهای داخلی و خارجی به فروش می رسند.

برند؛ مهم‌ترین حلقه مفقوده صنایع‌دستی کشور است

کارشناس و فعال حوزه صنایع‌دستی، از مقوله برند به عنوان مهم‌ترین حلقه مفقوده در حوزه صنایع‌دستی کشور یاد می‌کند و می‌گوید: به موضوع برند در عرصه صنایع‌دستی توجه زیادی نشده است.

یحیی رحمتی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: همین امر باعث شده که در حوزه بازاریابی، صنایع‌دستی از این موضوع عقب مانده و موضوع مهم برند در این عرصه مغفول بماند و صنایع‌دستی از این حیث متضرر شود.

وی با اشاره به اینکه هر چند برند به صورت سنتی در تولیدات صنایع‌دستی ساری و جاری بوده اما به صورت علمی بر روی این موضوع کار نشده است، ادامه می‌دهد: زمانی که از چاقوی فرجیان و قلم‌تراش توسلیان صحبت می‌کنیم، این بدان معنی است که از یک صنعت دست که دارای برند است، صحبت می‌کنیم.

اگر قرار است برند اعتماد به محصول را بالا برده و تضمین کننده کیفیت و اصالت محصول باشد، نام اساتید بر روی محصول به منزله همان کارکرد برند است رحمتی با تاکید بر اینکه اگر قرار است برند اعتماد به محصول را بالا برده و تضمین کننده کیفیت و اصالت محصول باشد، نام اساتید بر روی محصول به منزله همان کارکرد است، می‌افزاید: با همه این تفاصیل معتقدیم به صورت علمی بر روی این موضوع کار نشده و باعث شده تا موضوع مهمی چون برند در عرصه صنایع‌دستی مورد غفلت قرار گیرد.

این کارشناس حوزه صنایع‌دستی با یادآوری اینکه استفاده از تجربیات جهانی یکی از موضوعات مهمی است که باید در حوزه برندسازی صنایع‌دستی به آن توجه داشته باشیم، اظهار می‌کند: کشورهایی چون تایلند، هند و چین تجربیات بسیار ارزنده‌ای در این حوزه دارند، لذا با توجه به اینکه ایران به لحاظ تنوع صنایع‌دستی جزو سه کشور برتر دنیا به شمار می‌رود، از این رو می‌توان از تجربیات این کشورها در برندسازی محصولات صنایع‌دستی بر پایه علم روز استفاده کرد.

رحمتی از زنجان به عنوان یکی از استان‌هایی که زمینه بسیار خوبی برای برخورداری از این موضوع را دارد، یاد کرد و ادامه می‌دهد: به طور مثال با اعلام و انتخاب شهر زنجان به عنوان شهر جهانی ملیله، مقدمات شکل‌گیری برند شهری در حوزه صنایع‌دستی فراهم شده است.

وی اضافه می‌کند: این در حالی است که بسیاری از شهرهای ایران از این نعمت محروم هستند، هر چند معتقدیم ثبت زنجان به عنوان شهر جهانی ملیله پایان کار نیست، بلکه شروع بهره بردن از این عنوان بین‌المللی برای برندسازی در حوزه محصولات صنایع‌دستی است و حتی می‌توان تلاش کرد زنجان را به عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی فلزی به ثبت رساند.

اولویت امروز صنایع‌دستی زنجان برندسازی است

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان از برندسازی به عنوان اولویت امروز صنایع‌دستی استان نام می‌برد و با بیان اینکه صنایع‌دستی فلزی از جمله مس و چاقو جزو صنایع‌دستی کاربردی است، می‌گوید: مس یکی از کاربردی‌ترین صنایع‌دستی به شمار می‌رود که زنجان در تولید این هنر دست، سرآمد بوده و امروز شاهد استفاده اکثر مردم استان از مس زنجان هستیم.

سید سعید صفوی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با یادآوری اینکه موضوع بسته‌بندی یکی از مباحثی است که آن را پیگیری می‌کنیم، می‌افزاید: در همین راستا با چند سرمایه‌گذار در این زمینه وارد مذاکره شده‌ایم، هر چند معتقدیم هنوز راه زیادی برای رسیدن به نقطه مطلوب داریم.

این مسؤول با تاکید بر اینکه برندسازی در حوزه صنایع‌دستی به جد دنبال شده و در این زمینه کارهایی انجام شده است، خاطرنشان می‌کند: دریافت نشان‌های ملی مرغوبیت یکی از اقدامات در این راستا است که امسال ۲۵ نشان ملی مرغوبیت توسط هنرمندان استان زنجان دریافت شده و تلاش داریم با برگزاری کارگاه‌های آموزشی به این مهم برسیم.

صنایع دستی زمانی که بسته‌بندی و با یک برند مشخص تشکیل می‌شود، ارزش افزوده آن دوچندان می‌شود مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان با اشاره به اینکه صنایع‌دستی یک هنر ارزشمند است، اظهار می‌کند: این هنر ارزشمند زمانی که بسته‌بندی و با یک برند مشخص تشکیل می‌شود، ارزش افزوده آن دوچندان می‌شود که به همین منظور باید این موضوع را در استان نهادینه کنیم.

وی از تولید صنایع‌دستی زنجان در ۵۵ رشته خبر داده و تصریح می‌کند: همه این آثار کاربردی است که برخی از این صنایع‌دستی با کیفیت به مراتب بهتری نسبت به سایر استان‌ها تولید می‌شود، این در حالی است که خاستگاه برخی از صنایع‌دستی از جمله مس، چاقو، چارق و … استان زنجان است.

لزوم برندسازی و مجوز بسته بندی محصولات صنایع دستی زنجان

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان می‌گوید: وجود برند مشخص در حوزه صنایع دستی سهم مهمی در تقویت این حوزه دارد و می‌تواند در صادرات صنایع دستی مؤثر باشد.

داشتن مشخصات و برخوردار بودن از برند صنایع دستی باعث ارتقا جایگاه این هنر صنعت در جامعه می‌شود و باعث افزایش سهم صنایع دستی در سبد صادرات و اقتصاد پایدار می‌شود

سید میکائیل موسوی با بیان اینکه استان زنجان دارای صنایع دستی فاخر و ارزشمندی است، ولی با این وجود در مقایسه با تولیدات صنایع دستی در جهان، صنایع دستی تولیدی استان فاقد بیوگرافی و درج نشدن مشخصات کامل به ویژه در نوع کلکسیونی است، می‌افزاید: داشتن مشخصات و برخوردار بودن از برند صنایع دستی باعث ارتقا جایگاه این هنر صنعت در جامعه می‌شود و باعث افزایش سهم صنایع دستی در سبد صادرات و اقتصاد پایدار می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: بسته بندی چاقوی زنجان در ابعاد مقوایی یا چوبی انجام می‌گیرد و با توجه به اینکه محصولات مس زنجان از تعدد و تنوع بیشتری برخوردار است به همین دلیل نمی‌توان برای همه آنها بسته بندی لحاظ کرد و اغلب محصولات با ابعاد کوچک‌تر را در بسته بندی قرار می‌دهند.

موسوی می‌افزاید: بسته بندی به محصولات صنایع دستی ارزش و جایگاه لازم را می‌دهد، این استان در زمینه صنایع دستی حرفی برای گفتن دارد به طوری که انواع منحصر دارای از محصولات با تلاش بی وقفه هنرمندان زنجانی تولید می‌شود اما در بحث بسته بندی مشکلاتی وجود دارد.

معاون صنایع دستی استان زنجان با بیان اینکه با اقدامات انجام گرفته بسته بندی صنایع دستی استان در مقایسه با کشور رو به رشد بوده است، می‌گوید: بسته بندی به محصولات صنایع دستی ارزش و جایگاه لازم را می‌دهد و این استان در زمینه صنایع دستی حرفی برای گفتن دارد به طوری که انواع منحصر به فردی از محصولات با تلاش بی وقفه هنرمندان زنجانی تولید می‌شود اما در بحث بسته بندی آنها مشکلاتی وجود دارد.

موسوی می‌افزاید: تنوع تولیدات صنایع دستی استان بیش از گذشته افزایش یافته است و مس استان تنوع بیشتری دارد هرچند صادرات این محصول بنا به دلایلی کاهش یافته اما تلاش می‌کنیم روند رو به رشدی برای آن در پیش گرفته شود.

بی شک توجه به حوزه برندسازی صنایع دستی نقش مهم و تأثیرگذاری در تقویت بازار صنایع دستی و توسعه صادرات و تحقق اتکا به صادرات غیرنفتی دارد، روندی که هرچند در صحبت‌های مسؤولان همواره مورد تاکید بوده ولی روند تحقق و اجرای آن با چالشهای مواجه است که باید برای تسهیل تحقق این فرایند تلاش شود.