آشنایی با روش های تست کردن کیفیت آجر
آجر یکی از قدیمی‌ترین مصالح ساختمانی است که با توجه به ویژگی‌های خاص خود، همواره در ساخت‌وسازها مورد استفاده قرار گرفته است. اما برای اطمینان از اینکه آجر از کیفیت مناسبی برخوردار است و می‌تواند در برابر فشارها و شرایط محیطی مختلف مقاومت کند، لازم است که آزمایش‌های مختلفی روی آن انجام شود.
این آزمایش‌ها شامل تست‌های فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی هستند که به ارزیابی دقیق عملکرد آجر در سازه‌های مختلف کمک می‌کنند. در این مقاله به بررسی مهم‌ترین روش‌های تست کیفیت آجر پرداخته‌ایم.
تست ظاهری آجر (Visual Inspection)
تست ظاهری اولین و ابتدایی‌ترین روش ارزیابی کیفیت انواع آجر نظیر آجر نسوز ، قزاقی و … است که بدون نیاز به تجهیزات خاص انجام می‌شود. در این تست، بررسی‌های زیر صورت می‌گیرد:
- سطح یکنواخت: آجر باید سطحی صاف و یکنواخت داشته باشد، بدون ترک یا چین و چروک.
- رنگ یکنواخت: رنگ آجر باید یکسان باشد و از تغییرات ناگهانی رنگ که نشان‌دهنده مشکل در فرآیند پخت است، اجتناب شود.
- وجود ترک و شکستگی: آجر باید بدون ترک یا شکستگی قابل مشاهده باشد، چرا که این موارد می‌توانند به کاهش مقاومت و استحکام آجر در برابر بارهای فشاری منجر شوند.
این تست به‌طور معمول در محل ساخت‌وساز انجام می‌شود و به‌عنوان اولین مرحله از ارزیابی کیفیت آجر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تست جذب آب (Water Absorption Test)
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آجر که نشان‌دهنده کیفیت آن است، میزان جذب آب آن است. آجر باید قابلیت جذب آب پایینی داشته باشد تا از نفوذ رطوبت به داخل ساختمان جلوگیری کند. این آزمایش به‌ویژه برای آجرهایی که در نما و در معرض باران قرار دارند، بسیار حائز اهمیت است.
روش انجام تست:
- آجر را به مدت ۲۴ ساعت در آب قرار دهید.
- پس از گذشت این زمان، آجر را از آب خارج کرده و آن را با دستمال خشک کنید تا رطوبت سطح آن از بین برود.
- سپس وزن آجر را اندازه‌گیری کنید.
- آجر را به مدت ۲۴ ساعت در آفتاب یا در کوره خشک کرده و وزن خشک آن را مجدداً اندازه‌گیری نمایید.
برای محاسبه درصد جذب آب، از فرمول زیر استفاده می‌شود:
درصد جذب آب=(وزنمرطوب−وزنخشک)وزنخشک×100text{درصد جذب آب} = frac{(وزن مرطوب – وزن خشک)}{وزن خشک} times 100
آجری با درصد جذب آب بالا نشان‌دهنده تخلخل زیاد است و ممکن است در معرض آسیب‌پذیری در برابر شرایط رطوبتی و یخبندان قرار گیرد.
تست مقاومت فشاری (Compressive Strength Test)
آجر باید مقاومت کافی در برابر فشارهای خارجی داشته باشد. تست مقاومت فشاری یکی از مهم‌ترین آزمایش‌ها برای سنجش استحکام آجر است.
روش انجام تست:
در این آزمایش، آجرها تحت فشار دستگاه تست مقاومت فشاری قرار می‌گیرند. مقدار فشاری که آجر می‌تواند تحمل کند، به‌عنوان مقاومت فشاری آن شناخته می‌شود. برای انجام این تست، آجرها به‌صورت عمودی و با دقت در دستگاه قرار داده می‌شوند و فشار به‌طور تدریجی افزایش می‌یابد تا زمانی که آجر شکسته شود.
آجرهای مقاوم باید توان تحمل فشار بیشتری داشته باشند و ترک نخورند. این تست برای ساختمان‌هایی که در مناطق زلزله‌خیز یا تحت فشار زیاد قرار دارند، اهمیت زیادی دارد.
تست مقاومت به یخ‌زدگی (Freeze and Thaw Resistance Test)
آجرها باید در برابر تغییرات دمایی و یخ‌زدگی مقاوم باشند. این آزمایش به‌ویژه برای آجرهایی که در مناطق سردسیر یا در معرض یخ‌زدگی قرار دارند، حائز اهمیت است.
روش انجام تست:
در این آزمایش، آجرها در شرایط یخبندان و آب شدن مکرر قرار می‌گیرند. آجر در دمای منفی قرار می‌گیرد و سپس به دمای معمولی منتقل می‌شود. این چرخه‌ها چندین بار تکرار می‌شوند تا میزان تاثیر یخ‌زدگی و آب شدن بر روی آجر بررسی شود.
اگر آجر در اثر این فرآیند شکسته یا ترک بخورد، نشان‌دهنده عدم مقاومت کافی در برابر یخ‌زدگی است.
تست مقاومت به سایش (Abrasion Resistance Test)
آجرهایی که در کف‌سازی‌ها یا مکان‌های پرتردد مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید در برابر سایش و فرسایش مقاوم باشند. تست مقاومت به سایش به‌ویژه برای آجرهای مصرفی در سطح‌های مختلف مانند پیاده‌روها، معابر و کف‌پوش‌ها حائز اهمیت است.
روش انجام تست:
در این آزمایش، آجر در یک دستگاه سایش قرار داده می‌شود که به طور مداوم سطح آن را تحت فشار و حرکت قرار می‌دهد. میزان سایش و تخریب سطح آجر در مدت زمان مشخص، به‌عنوان شاخصی از مقاومت آن در برابر سایش ارزیابی می‌شود.
تست ترکیب شیمیایی (Chemical Composition Test)
تست ترکیب شیمیایی برای شناسایی عناصر موجود در آجر و اطمینان از عدم وجود مواد مضر انجام می‌شود. این آزمایش معمولاً در آزمایشگاه‌های تخصصی انجام می‌شود و به شناسایی آلودگی‌های شیمیایی، نمک‌ها و سایر مواد غیرمجاز که می‌توانند بر روی دوام آجر تأثیر بگذارند، کمک می‌کند.
جمع‌بندی
آجر به‌عنوان یکی از مصالح اساسی در صنعت ساخت‌وساز، نیازمند بررسی دقیق و آزمایش‌های مختلفی برای تأمین کیفیت و ایمنی است. روش‌های مختلف تست، از جمله تست ظاهری، جذب آب، مقاومت فشاری، مقاومت به یخ‌زدگی و سایش، به تأمین اطمینان از عملکرد مطلوب آجر در سازه‌های مختلف کمک می‌کنند.
انجام این تست‌ها به‌طور مداوم و به‌خصوص در مراحل اولیه ساخت و تأمین مواد، از بروز مشکلات جدی در آینده جلوگیری کرده و عمر مفید ساختمان را افزایش می‌دهد.