سرمایه اجتماعی؛ حلقه مفقوده بازگشت رونق به بورس تهران

علی منوچهری کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: آنچه این روزها در تالار شیشه‌ای شاهد هستیم صرفاً تلاقی عوامل اقتصادی و روانی نیست، بلکه بازتاب عمیق یک نوع خلأ اعتماد میان سیاست‌گذاران، فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران خرد است. سرمایه اجتماعی مانند لایه پنهانی است که هر بازار پویا را قادر می‌سازد از شوک‌های مقطعی عبور کند و بار دیگر به ریل رشد بازگردد.

وی افزود: متأسفانه پس از جنگ اخیر، نه‌تنها ترس روانی و نااطمینانی‌های حاصل از مناقشه نظامی کاهش نیافته، بلکه القای ناامیدی توسط برخی رسانه‌ها سبب شده موجی از بی‌اعتمادی سراسر بازار سرمایه را فراگیرد. تصویر منفی پدیدآمده از چشم‌انداز آینده، تبدیل به خودتحریمی و قفل‌شدگی سرمایه‌ها شده؛ روندی که حتی ورود نقدینگی جدید را نیز ناکارآمد می‌کند.

منوچهری تأکید کرد: یکی از مهم‌ترین اشتباهات سیاست‌گذاران در این دوران، غفلت از نقش سرمایه اجتماعی در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی بوده است. نمی‌توان فقط با بسته‌های حمایتی فصلی یا مداخلات فنی، به بازگشت پایدار اعتماد عمومی امیدوار بود، بلکه باید بازسازی عمیق روابط میان دولت و مردم، رسانه‌های مستقل و صاحبان سرمایه را به عنوان یک پروژه ملی در دستور کار قرار داد.

وی افزود: تصمیم‌سازی شتاب‌زده، ارسال سیگنال‌های متناقض و بروز شایعات اقتصادی از جمله عواملی هستند که فضای اطمینان را هر روز تضعیف کرده‌اند. اعتماد زمانی برمی‌گردد که دولت و نهادهای مالی به صورت شفاف، قابل پیش‌بینی و پاسخگو رفتار کنند؛ یعنی نه تنها چشم‌انداز سودآوری صنایع بورسی را روشن سازند، بلکه توان حمایت عملی خود را همزمان با صداقت رسانه‌ای به اثبات برسانند.

این کارشناس بازار گفت: تجربه‌هایی که در دیگر کشورها پس از بحران‌های نظامی و اقتصادی رخ داده به خوبی نشان می‌دهد هر برنامه‌ای که سرمایه اجتماعی را تقویت کند از گفت‌وگوهای ملی تا اصلاح نظام اطلاع‌رسانی و مشارکت بیشتر فعالان غیردولتی سریع‌تر اعتماد و سرمایه را به بازار برمی‌گرداند.

منوچهری ادامه داد: در کوتاه‌مدت، وظیفه دولت نه فقط تزریق منابع مالی، بلکه بازگرداندن امید به فضای عمومی و اصلاح روابط سیاست‌گذار با سهامدار است. این موضوع از رفع قوانین دست‌وپاگیر، شفاف‌سازی ابعاد خسارات جنگی، تا اطلاع‌رسانی هفتگی از فرایند بازسازی صنایع آسیب‌دیده، همه و همه را شامل می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: سهامداران، به ویژه سرمایه‌گذاران خرد، باید بدانند بازار پس از هر شوک بزرگ، نیازمند یک دوره بازسازی اعتماد است و نباید انتظار صعود سریع شاخص‌ها را داشته باشند. لذا مدیریت انتظارات و آگاهی از روندهای بنیادی شرکت‌ها اهمیت مضاعف دارد. جایگاه تحلیل‌گران مستقل و رسانه‌های تخصصی در این میان حیاتی است تا فضای تصمیم‌گیری معطوف به داده‌های واقعی باشد، نه شایعات و امواج هیجانی.

منوچهری تصریح کرد: عدم شفافیت درباره میزان حمایت دولت و ناهمخوانی سیاست‌های ارزی و مالی عملاً حرکت سرمایه را کند یا متوقف می‌کند. بنابراین باید گفت سیاست اعتمادسازی، از حذف تصمیمات یک‌شبه و ابهام‌آلود آغاز می‌شود. هر اندازه اخبار مبتنی بر واقعیت و برنامه‌محوری توسط رسانه‌های رسمی و مستقل به جامعه منتقل شود، شاخص‌های امید در تالار بورس سریع‌تر احیا می‌شود.

در پایان، منوچهری با اشاره به اهمیت سرمایه اجتماعی و نقش آن در پایداری رشد بازار سرمایه گفت: بازار سهام ایران اگر بخواهد بار دیگر موتور توسعه اقتصادی کشور شود، چاره‌ای جز عبور از سیاست‌گذاری‌های مقطعی و رویکردهای دستوری ندارد. قدرت بازار در جوامع مدرن، برخاسته از ترکیب سرمایه مالی و سرمایه اجتماعی است؛ هر تلاشی برای احیای بورس بدون بازسازی عمیق اعتماد عمومی، محکوم به ناکامی خواهد بود.